جستجو در:
دوره 10، شماره 1 - ( 1398 )
جلد 10 شماره 1 صفحات 249-223 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Eftekhar Z, Agha-Husseini H, Algooneh Juneghani M. The Application of Semiotic Square in the analysis of Rouzbahan Baghli’ s language. LRR 2019; 10 (1) :223-249
URL: http://lrr.modares.ac.ir/article-14-21181-fa.html
URL: http://lrr.modares.ac.ir/article-14-21181-fa.html
افتخار زهرا، آقاحسینی حسین، آلگونه جونقانی مسعود. تحلیل زبان تجریدی روزبهان با الگوی مربع نشانه‌شناسی. جستارهای زبانی. 1398; 10 (1) :223-249
1- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، ایران.
2- استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، ایران. ، h.aghahosaini@yahoo.com
3- استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، ایران.
2- استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، ایران. ، h.aghahosaini@yahoo.com
3- استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، ایران.
چکیده: (6717 مشاهده)
روزبهان بقلی از مهمترین چهره‌های تصوف در قرن ششم است که زبان عرفانیِ ویژهای دارد. زبان نزد روزبهان اشکال متنوعی دارد. یکی از این اشکال، زبان تجریدیِ اوست. پژوهش حاضر در پی آن است با استفاده از الگوی مربع نشانهشناختی به زبان تجریدیِ روزبهان بپردازد. بنابراین، هدف از انجام این پژوهش آن است که با توجه به بیان‌ناپذیریِ تجربۀ عرفانی، به تبیین خصایص زبان تجریدیِ روزبهان و به‌دست دادن بستری برای فهم تجربۀ او دست یابد. از این رو، نگارندگان پس از تبیین کلیاتی دربارۀ زبان عرفانی او، به نظریۀ بیانناپذیری زبان عرفان میپردازند تا علت توجه عارف به رویکرد تشبیهی، تنزیهی، سلبی و ایجابی تبیین شود. سپس با تحلیل سازوکار سلبی، ایجابی، تشبیهی و تنزیهی در زبان عارفان، بستری برای رویارویی با زبان تجریدیِ روزبهان فراهم شود. در ادامۀ الگوی مربع نشانهشناختی معرفی و وضعیتهای دهگانۀ نشانهها تحلیل و بررسی میشود.
چنین مطالعه‌ای آشکار می‌سازد که زبان تجریدیِ روزبهان از میانِ سه تقابل، یعنی تباین منطقی، تضاد و استلزام، گرایش بیشتری به تباین منطقی دارد. این امر از آنجا ناشی میشود که روزبهان معمولاً از مقوله‌های کلان و عظیم هستی سخن می‌گوید که در دو قطب کاملاً متناقض قرار دارند. بنابراین، او گاه این دوگانی‌ها را کنار هم قرار می‌دهد و جمع می‌کند و فراواژۀ «مرکب» می‌سازد. گاه هر دو مقوله را سلب می‌کند و فراواژۀ «خنثا» می‌آفریند و گاه با سلب یکی و ایجاب دیگری «نماگر مثبت» می‌آفریند. گاهی نیز هم‌زمان یک مقوله را هم سلب و هم ایجاب می‌کند و فراواژۀ «بی‌نام» تولید می‌کند؛ اما به هر روی، از آنجا که روزبهان از ساحتی سخن می‌گوید که به تعبیر خودِ وی، انسان عارفگویی ناسوتی است که سرّ لاهوت را بهزبان می‌آورد، از این رو تباین منطقی که مستلزم جمعِ ضدّین است، در زبان تجریدیِ وی بیش از همۀ تقابل‌ها بهچشم می‌آید. در ضمن، فراواژه‌های مرکب، خنثی، بی‌نام و نماگر مثبت که مایه‌های تجریدی تجربه را افشا می‌کنند از فراواژه‌های پرکاربرد زبان تجریدی روزبهان بهشمار می‌آیند.
چنین مطالعه‌ای آشکار می‌سازد که زبان تجریدیِ روزبهان از میانِ سه تقابل، یعنی تباین منطقی، تضاد و استلزام، گرایش بیشتری به تباین منطقی دارد. این امر از آنجا ناشی میشود که روزبهان معمولاً از مقوله‌های کلان و عظیم هستی سخن می‌گوید که در دو قطب کاملاً متناقض قرار دارند. بنابراین، او گاه این دوگانی‌ها را کنار هم قرار می‌دهد و جمع می‌کند و فراواژۀ «مرکب» می‌سازد. گاه هر دو مقوله را سلب می‌کند و فراواژۀ «خنثا» می‌آفریند و گاه با سلب یکی و ایجاب دیگری «نماگر مثبت» می‌آفریند. گاهی نیز هم‌زمان یک مقوله را هم سلب و هم ایجاب می‌کند و فراواژۀ «بی‌نام» تولید می‌کند؛ اما به هر روی، از آنجا که روزبهان از ساحتی سخن می‌گوید که به تعبیر خودِ وی، انسان عارفگویی ناسوتی است که سرّ لاهوت را بهزبان می‌آورد، از این رو تباین منطقی که مستلزم جمعِ ضدّین است، در زبان تجریدیِ وی بیش از همۀ تقابل‌ها بهچشم می‌آید. در ضمن، فراواژه‌های مرکب، خنثی، بی‌نام و نماگر مثبت که مایه‌های تجریدی تجربه را افشا می‌کنند از فراواژه‌های پرکاربرد زبان تجریدی روزبهان بهشمار می‌آیند.
واژههای کلیدی: واژههای کلیدی: روزبهان، زبان عرفانی، زبان تجریدی، مربع نشانه‌شناسی، تقابل‌های دوگانی
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |