در مطالعه زبان‌‌های کهن ایرانی، مسائل نحوی از اقبال چندانی برخوردار نیستند و زبان سغدی هم از این مسئله مستثنی نیست. به این دلیل که متون بازمانده سغدی عموماً ترجمه‌هایی از زبان‌های دیگر تشخیص داده شده‌اند، دانشمندان کمتر به بررسی نحوی این متون اهتمام ورزیده‌اند. تعیین میزان تأثیرگذاری زبان‌های مبدأ بر نحو زبان متون سغدی از سویی و وجود تمایز بین گونه‌های مختلف زبانی آن از دیگر سو، خود مسائلی هستند که بدون بررسی نحوی و مقایسه ساختارهای مشابه در این گونه‌های زبانی قابل دسترسی نیستند و این امری است که تا‌کنون به‌صورت جدی انجام نپذیرفته است. در این نوشتار به بررسی افعال تابع دو فعل وجهی مهم در زبان سغدی پرداخته شده است. این دو فعل s˒c- «بایستن» و k˒m- «خواستن» هستند. در بررسی‌های پراکندۀ انجام‌شده در نحو سغدی عموماً تنها به کاربرد آن‌ها با مصدر توجه شده است. این پژوهش نشان می‌دهد که تابع این دو فعل متنوع‌تر از آن است که پیشتر تصور می‌شد. کاربرد با گونه‌های مختلف مصدر و نیز وجوه فعلی مختلف در جملات پیرو، صورت‌های نحوی دیگر این افعال هستند.  فعل s˒c- در متون غیر بودایی بسامد بسیار محدودتری دارد و تنوع افعال تابع آن نسبت به kʼm- کمتر است، اما بسامد کاربرد kʼm- در متون بودایی و مسیحی نسبتاً برابر است و امکان مقایسه و بررسی آماری را بیشتر فراهم می‌کند.

واژه‌های کلیدی: فعل تابع، مصدر مضارع، مصدر ماضی، فعل صرف‌شده، واژگان کلیدی: فعل وجهی

متن کامل [PDF 240 kb]   (2877 دریافت)