یکی از مباحثی که همواره در بحث از ساختار غزل مطرح می‌شود، موضوعِ بود یا نبودِ انسجام در غزل است. در همین راستا، مقاله پیشِ رو در پیِ آن است که با به کارگیری رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا و استخدامِ الگویِ انسجامِ ساختاری، ساختارِ تماتیکِ غزلی از حافظ را بررسی کند. بنابراین هدف از انجام این پژوهش آن است که با تحلیلِ ساختارِ تماتیک «بند» و نحوۀ ساز‌مان‌دهی عناصرِ درونی آن چگونگی، بروز و ظهورِ انسجام ساختاری را در غزل فارسی بحث و بررسی کند. از این رو پس از تبیینِ کلیاتی دربارۀ فرانقش‌ها، نحوۀ سازمان‌دهی جمله از منظرِ ساختارِ تماتیک، و گونه‌های نشان‌دار و بی‌نشانِ ساختار آغازگر-بیانگر در زبانِ فارسی مطرح می‌شود. در ادامه با استخدامِ روشِ توصیفی تحلیلی در بررسی ساختارِ تماتیک جملات، غزلی از حافظ بررسی می‌شود. این بررسی علاوه بر آشکار کردنِ نکاتی دربارۀ انسجامِ ساختاری غزل و نحوۀ سازمان‌دهی ساختارهای مضمونیِ آن، برخی از تلقی‌های پنهان شاعر را نیز که در خلال این بررسی برجسته می‌شوند تحلیل می‌کند. در پایان مشخص می‌شود که با اتکاء به این روش می‌توان موضوعِ انسجام را در بسیاری از غزل‌های حافظ با اتکاء به نحوۀ سازمان‌دهی ساختار آغازگر-بیانگر تحلیل و بررسی کرد.

واژه‌های کلیدی: کلید‌واژه‌ها: انسجامِ ساختاری، ساختارِ تماتیک، آغازگر-بیانگر، فرانقش‌، غزل حافظ

متن کامل [PDF 304 kb]   (2879 دریافت)