دوره 12، شماره 1 - ( 1400 )
جلد 12 شماره 1 صفحات 185-145 |
برگشت به فهرست نسخه ها
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد ، bameshki@um.ac.ir
چکیده: (5211 مشاهده)
نظریۀ جهان‌های ممکن، الگویی برای معنی‌شناسی روایت ارائه می‌کند. این مقاله بر کاربرد نظریۀ جهان‌های ممکن در معنی‌شناسی روایت با رویکردی بینارشته‌ای تمرکز دارد. فهم روایت بر اساس دیدگاه جهان‌های ممکن هدف و نتیجۀ عمده‌ای است که این جستار درپی تبیین آن است. در این نظرگاه پی‌رنگ تنها عبارت از جهان واقعیِ متنی نیست که رویدادهایی در آن رخ می‌دهد، بلکه شامل جهان‌های ممکنی است که بدون لحاظ کردن آن‌ها معنی‌شناسی روایت ناقص خواهد ماند. چنین دیدگاهی برگرفته از دلالت‌شناسی منطق موجهات است. بنابراین، برای تبیین این دیدگاه باید به منطق موجهات توجه داشت. نظریه‌های معنایی معاصر سه شاخۀ عمده دارد: معنی‌شناسی فلسفی، منطقی و زبانی. معنی‌شناسی زبانی از معنی‌شناسی صوری یا منطقی به‌مثابۀ یک منطق معنایی برای چگونگی مطالعۀ معنی استفاده می‌کند. در این جستار نشان داده می‌شود که معنی‌شناسی صوری در قلمروی معنی‌شناسی روایت نیز کاربرد دارد. با توجه به نتایج به‌دست آمده، با لحاظ کردن دنیاهای درونی شخصیت‌ها، دنیاهای اذهان داستانی و جهان‌های ممکن گوناگون در خوانش متن، فهم کامل‌تر و عمیق‌تری از معنای روایت حاصل خواهد شد، زیرا داستان به‌مثابۀ یک نظام وجهی کامل درک می‌شود و بازنمودهای ذهنی شخصیت‌ها بهمنزلۀ «جهان‌های ممکنِ یک نظام وجهی» درک می‌شوند. از مهم‌ترین دستاوردهایی که در پرتو نظر افکندن به معنای متن روایی بر اساس این الگو حاصل می‌شود، بازتعریفِ مفهومِ پی‌رنگ و نیز مفهوم تعارض داستانی است. برای توضیح عملی مباحث، دوگانۀ جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان از سیمین دانشور انتخاب شده است.
واژه‌های کلیدی: معنی‌شناسی روایت، منطق موجهات، معنی‌شناسی زبانی، نظریۀ جهان‌های ممکن، اذهان داستانی.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |