خاطرات جمعی مکان و خوانش منظر شهر به مثابه متنی روایی (نمونه موردی: خیابان چهارباغ اصفهان)

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 استادیار گروه معماری دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس
2 پست دکترا در هنرهای تجسمی، استادیار گروه نقاشی، دانشکده معماری، شهرسازی و هنر دانشگاه ارومیه
چکیده
منظربه عنوان یک متن روایی، در فضاهای باز شهری به دنبال پیوند تاریخ اجتماعی به عرصه عمومی شهر است. مداخلات صورت گرفته در محیط طی سالیان طولانی که بصورت مناظر شهری و... نمود یافته، در واقع لایه های متنی جدیدی هستند که نتیجه زنجیره ای از روابط هم نشینی و جانشینی در روایت متن اولیه منظر می باشند. در همه مناظر ردپایی از نشانه های گوناگون مربوط به زمان های مختلف وجود دارد که با خاطرات از مکان و همچنین خوانش و فهم زبان روایی منظر مرتبط است. لذا کشف چیستی ارتباط میان خاطره جمعی و فردی با خوانش لایه های منظر شهر به مثابه یک متن روایی و چگونگی بهره برداری از این روابط در بازآفرینی منظر در مکان های تاریخی شهری، اصلی ترین سوال این پژوهش می باشد. این مقاله دستیابی به فرایندی در بازآفرینی و خوانش منظر در مکان های تاریخی بر پایه حفاظت از خاطره جمعی، و نظریه بینامتنیت را به عنوان اصلی ترین هدف دنبال می کند.

این تحقیق کیفی، از روش مطالعه میدانی و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 32 نفر از شهروندان در دامنه سنی 30 تا 70 ساله شهر اصفهان استفاده نموده و یافته با روش تحلیل محتوای تفسیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

این مطالعه نشان می دهد که به منظور حفاظت و تقویت امکان خوانش و فهم روایت در منظر شهر به مثابه متن و تداوم خاطرات جمعی در مکان های تاریخی، بایستی سیاست های بازآفرینی و حفاظت مبتنی بر روابط بینامتنی بصورت توامان مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• احمدی، ب. (1377). آفرینش و آزادی؛جستارهای هرمنوتیک و زیبایی شناسی. تهران: نشر مرکز.
• آفرین، ف. (1390). چالش ساختار و معنا: بازخوانی واساز از نگاره بیرون آوردن یوسف از چاه. فصلنامه باغ نظر، 16، 55-64
• آلن، گ. (1392). بینامتنیت(ترجمه پیام یزدانجو). تهران: مرکز.
آیــت الله زاده شــــیرازی، ب. (1386).شهرســازی ظریــف و بــی نظیــر عهــد صفویه. ماهنامه دانش نما، 16 (148 ـ150) ، 19-ـ20.
• تاورنیه، ژ. (1336). سفرنامه تاورنیه. ترجمه ابوتراب نوری با تجدید نظر کلی و تصحیح حمید شیرانی. اصفهان: کتابخانه سنایی و کتابفروشی تأیید اصفهان.
• دانشپور، ع. ، رضازاده، ر. ، سجودی، ف و محمدی، م. (1391). بررسی کارکرد و معنای فرم شهر مدرن از منظر نشانه شناسی لایه ای. نامه معماری و شهرسازی، 6(11)، 71-ـ87.
• دیولافوا، مادام ژان(1371). ایران، کلده و شوش. ترجمه علی محمد فره وشی. چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• رحیمی اتانی، س، بذرافکن، ک. و رئیسی، ا. (1397). شیوه نوین خوانش متن معماری مبتنی بر نظریه بینامتنیت. نمونه موردی: مسجد الغدیر. فرهنگ معماری و شهرسازی، 4(1)، 53-ـ67.
• رئیسی، م. (1389). معماری به مثابه متن؛ واکاوی امکان قرائت های مختلف از یک اثر معماری. مجله منظر، 7 ,53-86.
• شاردن، ژ. (1362). سفرنامه شاردن(قسمت اصفهان). ترجمه حسین عریضی. تهران:نگاه.
• شعیری، م. (1391). نشانه ـ معناشناسی دیداری نظریه ها و کاربردها. تهران: سخن.
• ضیمران، م. (1386). ژاک دریدا و متافیزیک حضور. تهران: هرمس.
• فیگوئروا، د. (1363). سفرنامه دن گارسیا دسیلوا فیگوئروا. ترجمه غلامرضا سمیعی. تهران: نشر نو.
• کمپفر، ا. (1363). سفرنامه کمپفر. ترجمه کیکاووس جهانداری. تهران: خوارزمی.
• منجم یزدی، م. (1366). تاریخ عباسی یا روزنامه ملاجلال. تهران: وحید.
• منشی، ا. (1377). تاریخ عالم آرای عباسی. تصحیح دکتر محمد اسماعیل رضوانی،جلد دوم. تهران: دنیای کتاب.
• نامورمطلق، ب.(1386). ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با دیگر متن ها. پژوهشنامه علوم انسانی، 56، 83-98 .
• نقره کار، ع. و رئیسی، م. (1390). تحلیل نشانه شناختی سامانه مسکن ایرانی بر پایه ارتباط لایه های متن/مسکن. هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، (46)، 5-14ـ.
• ویلبر، د.( 1385). باغ های ایرانی و کوشک های آن. ترجمه مهین دخت صبا. تهران: علمی و فرهنگی.
• هنرفر، ل. (1349). چهارباغ اصفهان. مجله هنر و مردم، 96و 97، 2-14ـ.
• هولستر، ا. (1355). ایران در یکصد و سیزده سال پیش. ترجمه محمد عاصمی. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
• Barthes, R. (1989). From work to text. In P. Rice & P. Waugh (Ed.). Modern Literary Theory: A Reader. London: Edward Arnold, (pp. 166- 172).
• Boyer, C. (1996). The city of collective memory: Its historical imagery and architectural entertainments. Cambridge , Massachusetts and London, England: MIT Press.
• Crumley, C. (2002). “Exploring Venues of Social Memory,” in Social Memory and History: Anthropological Perspectives. ed. by M. G. Cattell and J. J. Climo. Walnut Creek, CA: Altamira Press.
• Derrida, J. (1987). Positions. trans: Alan Bass. London: The Athlone Press.
• Genette,G.(1997).Palimpsestes.literature in the second degree. Trans: chana Newman and claude doubing sky. Nebraska: University of Nebraska Press, Lincoln NE and London.
• Gillham, B. (2000). The Research Interview. London: Rautledge.
• Habibi, K. ,Hoseini, M. ,Dehshti, M. and Khanian, M. (2020). The Impact of Natural Elements on Environmental Comfort in the Iranian-Islamic Historical City of Isfahan. Int. J. Environ. Res. Public Health , 17(16), 57-76.
• Haghighat bin, M. ,Ansari, M. ,Steenbergen, C. and Taghvaee, A.(2012). Innovations in the Charbagh Axis of the Safavid Period. IJAUP; 22 (2), 79-90.
• Halbwachs, M. (1980). The collective memory (F. Ditter, & V. Ditter, Trans.). City: Harper Colophon.
• https://ts2.tarafdari.com/contents/user286693/content-image/1_25_0.jpg, تاریخ دریافت: 31/12/20
• Le Brun, C. (1718). Voyages de Corneille le Brun par la Moscovie en Perse et aux Indes Orientales. Amsterdam.
• Lewicka, M. (2008). Place attachment, place identity and place memory: Restoring the forgotten city past. Journal of Environmental Psychology, 28, 209-231.
• Misztal, B. (2003). Durkheim on Collective Memory. Journal of Classical Sociology, 3, 2, 123-143.
• Nietzsche, F. (1968). The will to power. Trans: Walter Kaufmann. NewYork: Knopf Doubleday Publishing Group.
• Nietzsche, F. (1990), “Interpretation” in: G.L. Ormiston and A.D. Schrift(eds.).Transforming the Hermeneutic Context. New York: State University of NewYork Press.
• Olick, J. K. (1999). Collective memory: The two cultures. Sociological Theory, 7, 333-348.
• Olick, J. K., Joyce Robbins (1998). Social Memory Studies: From “Collective Memory” to the Historical Sociology of Mnemonic Practices. Annual Review of Sociology, 24, 105-140.
• Rossi, A. (1966). The architecture of the city. Cambridge: MA: MIT Press.

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از 22 تیر 1404