Topic-based Discourse Analysis of Mulla Sadra's Works on Monotheism

Articles in Press

Document Type : مقالات علمی پژوهشی

Authors
K. Darabi 1
A. Mazinani 2
S. Z. Mousavi 3
1 PhD graduate in Transcendental Wisdom, Ferdowsi University of Mashhad
2 Assistant Professor of Linguistics, Farhangian University, Tehran, Iran
3 Doctoral student of Hikmat Ta'alieh Ferdowsi University
10.48311/LRR.58675
Abstract
Some muslim scholars and theologians believe in monotheistic creation, but others believe that Allah The Almighty has inspired monotheism to man after his creation. Aiming to investigate the collection of Mulla Sadra's works on monotheism (tawhid) and its correspondent beliefs, the Topic-based Discourse Analysis Model (See Mazinani, Alizadeh, and Azad, 1397) was applied. The results were categorised in three sections: claims, warrants/topos, and certainty in assertion. Sadra claims that the belief in the monotheism is Man's very nature and a necessity for his existence. He has made most of his claims by refering to Quranic verses and hadiths by their explicit quotation, implication and interpretation. In the maze of this important matter, this philosopher occasionally takes an implicit rational position by denoting the topos such as "benefit", "harm", "fundamental need", "necessity", "fulfillment of treaties", "trustworthiness" "Pressure", and "attribution", which these can also be infered from the quoted verses and hadiths. Of course, such kind of argumentation by Mulla Sadra makes it difficult for non-Muslims and rationalists to accept his claims and theory. In all the data considered, however, an influential decisive declarative tone prevails in the claims so that no words or signs of doubt or any item suggesting Mitigation Strategy were observed. In the same vein, the Intensification Sterategy application was nearly observed in 20% of the data, and the processes of negation and passivization with their specific function were seen in 10% of the data.

Keywords

Subjects

منابع
1. ابراهیمی دینانی، غلام حسین، (1380)، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى‌.
2. ابن بابویه، محمد بن على‏، التوحید( للصدوق)، (1398ق )، محقق و مصحح: هاشم حسینى، قم: جامعه مدرسین‏.
3. حسن زاده آملی، حسن، (1375)، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
4. سبزواری، هادی بن مهدی، (1376)، رسائل حکیم سبزواری، تهران: اسوه.
5. سبزواری، هادی بن مهدی، (1383)، أسرار الحکم فی المفتتح و المختتم، قم: مطبوعات دینی.
6. سبزوارى، هادی بن‌مهدی، (1369)، شرح المنظومة (تعلیقات حسن زاده)، تهران: نشر ناب.
7. شجاری، مرتضی، (1388)، « تجلی توحید در نفس انسانی از منظر ابن عربی و ملاصدرا»، مطالعات اسلامی: فلسفه و کلام، سال چهل و یکم، شماره پیاپی 2/82، صص146-115.
8. شیرازی، صدر‌الدین محمد‌بن ابراهیم، (1368)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، 9جلد، قم: مکتبة المصطفوی.
9. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1360 (الف) )، اسرارالآیات، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
10. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1367)، اسرارالآیات، امین، نصرت بیگم، ترجمه علویه همایونی، اصفهان: ناشر علویه همایونی.
11. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1375)، مجموعه رسائل فلسفی صدر المتألهین، تهران: حکمت.
12. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1340)، رساله سه اصل، تهران: دانشگاه تهران.
13. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1341)، عرشیه، مترجم غلام‌حسین آهنی، اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
14. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1354)، المبدا و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
15. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1360 (ب) )، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
16. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1361)، إیقاظ النائمین، به تصحیح محسن مؤیدی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
17. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1363(الف))، المشاعر، مترجم بدیع الملک‌بن امام قلی عماد الدوله، تهران: طهوری.
18. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1363(ب) ) مفاتیح الغیب، به انضمام تعلیقات ملاعلی نوری، تصحیح و مقدمه محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
19. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1366(الف) )، شرح اصول الکافی، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
20. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1366(ب) )، تفسیر القرآن الکریم، قم: بیدار.
21. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1371 )، عرفان و عارف نمایان، تهران: الزهرا (سلام الله علیها).
22. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1378(الف))، المظاهر‌الالهیه فی أسرار العلوم الکمالیة، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
23. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1378(ب))، سه رساله فلسفی (متشابهات القرآن - المسائل القدسیة - أجوبة المسائل)، مصحح جلال الدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات.
24. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (1381)، کسر أصنام الجاهلیة، مصحح جهانگیری، محسن، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
25د ـــــــــــــــــــــــــــ،، (1392)، حکمة الاشراق، شارح قطب‌‌الدین‌ شیرازی‌، محمود‌بن مسعود، مصحح نجفقلی حبیبی، حاشیه نویس صدرالدین شیرازی، محمد‌بن ابراهیم، 4جلد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
26. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،، (۱۴۲۲)، شرح الهدایة الاثیریة [لأثیرالدین الأبهری، نویسنده مفضل‌بن عمر اثیر الدین ابهری، تصحیح محمد مصطفی فولاد کار، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
27. شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان(1424)، تفسیر القران المجید )تفسیر کلامی برگرفتـه
از آثار شیخ مفید)، قم: بوستان کتاب.
28. طباطبایی، محمد حسین، (1387)، رساله‌اى دربارۀ توحید (طباطبائی) (مجموعه رسائل (طباطبائی))، قم: بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
29. عبادی، احمد، صائمی، داود، بهشتی، احمد، (1393)، «توحید خاصی و تفسیر آیات متشابه از منظر ملاصدرا»، پژوهش‌های فلسفی و کلامی دانشگاه قم، سال پانزدهم، شماره3، پیاپی59، صص21-6.
30. غفوری‌نژاد، محمد، (1388)، «آیه فطرت و نظریه توحید و دین فطری؛ رهیافت تاریخی»، نشریه نقد و نظر، سال چهاردهم، شماره سوم، صص85-63.
31. کلینی، محمد بن یعقوب، (1365)، الکافی، تهران: دار المکتب الاسلام.
32. محمدی عسکرآبادی، فاطمه، ملک ثابت، مهدی، جلالی پندری، یدالله، (1392)، تجلیات الهی در نگاه تفسیری ابن عربی از سوره توحید و بازتاب آن در ادب عرفانی فارسی، فصل‌نامه علمی و پژوهشی «پژوهش‌های ادبی-قرآنی»، سال اول، شماره سوم، صص 132-101.
33. مزینانی، ابوالفضل، (1396). گفتمان‌کاوی موضوعی مدلی بر مبنای تاریخی گفتمانی و روش تفسیر قرآن کریم. رساله دکتری منتشرنشده، دانشگاه فردوسی مشهد .
34. مزینانی، ابوالفضل، علیزاده، علی، آزاد، علیرضا، (1397)، تحلیل گفتمان موضوعی: تلفیقی از رویکرد گفتمانی - تاریخی و تفسیر موضوعی قرآن کریم، دوماهنامه جستارهای زبانی، دوره 9، شماره 3، صص33-1.
35. مزینانی، ابوالفضل، علیزاده، علی، آزاد، علیرضا، (1399)، تحلیل گفتمان موضوعی نهج البلاغه در باب معرفت شناسی عدالت، مجله زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، پیاپی33، صص 225-203.
36. مؤمنی، مصطفی، افچنگی، مهدی، (1396)، «بررسی نقد سید عبدالاعلی سبزواری بر مبانی توحید در حکمت متعالیه»، دو فصل‌نامه علمی و پژوهشی حکمت صدرایی، سال پنجم، شماره دوم، صص 23-11.
37. Canning, P. (2014). “Functional Stylistics”. In Michal Bruke (ed.). The Routledge Handbook of Stylistics. pp. 45-67. New York: routledge
38. Galperin, (1977). Stylistics. 2nd ed. Moscow: Higher Education
39. Halliday, M. A. K. and Matthiessen C. M.I.M. (2004), An Introduction to Functional Grammar, 3rd Edition, London: Hodder Arnold
40. Jeffries L. (2010). Critical Stylistics: the Power of English, Basingstoke: Palgrave McMillan.
41. Reisigl, M., & Wodak, R. (2009). The discourse-historical approach. In R. Wodak & M. Meyer (Eds.), Methods of critical discourse analysis (2nd ed., pp. 87–121). London, UK: Sage.
42. Wodak, R. (2001). The Discourse-historical Approach. In R. Wodak. & M. Meyer (Eds.), Methods of Critical Discourse Analysis (pp. 63–94). London: Sage.
Language Related Research

Articles in Press, Accepted Manuscript
Available Online from 13 July 2025