1- دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2- استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. ، hadaeghrezaei@fgn.ui.ac.ir
3- استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده: (3201 مشاهده)
در تعدادی از پژوهشهای زبانشناختیِ متمرکز بر واژههای مرکب این مسئله اذعان شده است که واژههای مرکب درونمرکز بهدلیل وجود عنصر هسته ترکیبپذیرند و شفافیت معنایی دارند. با مفروض قرار دادن ادعای فوق، پژوهش حاضر بر آن است تا با تمرکز بر بُعد معنایی واژههای مرکب درونمرکز زبان فارسی نشان دهد که چگونه در برخی از واژههای مرکب درونمرکز وجود عنصر هسته الزاماً به معنی ترکیبپذیری معنایی و سادگی ساختار مفهومی این واژهها نیست و واژههای مرکبی که طبق تعریف درونمرکز تلقی میشود، بهلحاظ پیچیدگی ساختار مفهومی تفاوتهایی با یکدیگر دارند. به این منظور، با استناد به ادعای برخی زبانشناسان شناختی مبنی بر قابلیت نظریۀ آمیختگی مفهومی در تبیین ساخت معنای واژههای مرکب، از ابزارها و مفاهیم این نظریه بهره گرفته شد و فرایند مفهومپروری در تعدادی اسم مرکب درونمرکزِ اسم ـ اسم زبان فارسی تحلیل گردید. تحلیلها نشان میدهد که هرچند برخی واژههای مرکب درونمرکز نمونههای بارز ترکیبپذیری معنایی هستند و شبکههای انضمامی ساده را فعال میسازند، واژههای مرکب درونمرکزی نیز وجود دارند که به لحاظ معنایی شفاف و ترکیبپذیر نیستند. در این واژهها علیرغم وجود عنصر هسته، متأثر از عملکرد مجاز یا استعاره تصویری بر روی جزء توصیفکننده، فرایند ساخت معنا شبکهای تکساحتی را برمیانگیزاند که هرچند به پیچیدگی شبکههای انضمامی دوساحتی نیست، سادگی و ترکیبپذیری معنایی شبکههای ساده را نیز نشان نمیدهد. این نتیجه تلویحاً مؤید آن است که تمام واژههایی که بر مبنای تعریف، درونمرکز تشخیص داده میشوند، ساختار مفهومی یکسانی ندارند.
نوع مقاله:
مقالات علمی پژوهشی |
موضوع مقاله:
زبانشناسی انتشار: 1399/11/10