1- دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، رشت، ایران
2- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده: (11468 مشاهده)
نامههای رهبران، زمینۀ مناسبی برای تحلیل گفتمان انتقادی است. از جملۀ این مکاتبات ارزشمند، نامۀ شمارۀ 28 نهج البلاغه به معاویه است که در میان نامههای علی(ع) جایگاه ویژهای دارد. این نامه در اصل گفتمان مشروعیت حضرت است. حال پرسش اصلی این مقاله این است که رابطۀ لایههای مختلف زبانی با این گفتمان چگونه است؟ و چگونه گفتمان مشروعیت حضرت از طریق گزینشهای زبانی شکل میگیرد و چگونه با گفتمان مخالف(معاویه) به مقابله میپردازد؟
فرض ما این است که حضرت در این نامه برای تداوم و ترویج مشروعیتش و مقابله با گفتمان مخالف گزینشهای ویژهای از امکانات زبانی انجام میدهد و میکوشد مخاطبان را با سیاستهایش همراه سازد. برای کشف این، این نوشتار با به کارگیری گرامر هالیدی، نامۀ امام را از نظر سه فرانقش اندیشگانی، میانفردی و متنی، بررسی میکند و بر روی نتایج حاصل از گرامر هالیدی، تحلیل انتقادی انجام میدهد. بررسیها نشان داد که گفتمان مشروعیت امام، برای تثبیت و ترویج و تقویت در برابر گفتمان مخالف(معاویه)، ایدۀ «ما و آنها» را در نامه گسترانده است و از امکانات زبانی گزینشهای متناسب و باریکی را در این راستا انجام داده است. به ویژه در کاربست فرایندهای ارتباطی و مادی، این مهم معنیدار است. همچنین وجهیّت نیز از این ایده پشتیبانی میکند و فرانقش متنی آنها را در قالب یک گفتمان منسجم مشروعیت، ساختبندی میکند.
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
تحلیل گفتمان انتشار: 1395/11/1