جستارهای زبانی، جلد ۱۱، شماره ۴، صفحات ۷۵-۱۰۴

عنوان فارسی ساخت‌های دواسمی در زبان فارسی بر اساس مدل محدودیت‌ها
چکیده فارسی مقاله ساخت‌های دواسمی به توالی دو کلمه ـ که دارای طبقه دستوری یکسان هستند و عموماً با یک رابط واژگانی به­هم مرتبط می‌شوند ـ گفته می­شود. ساخت‌های دواسمی می­توانند برگشت‌پذیر یا برگشت‌ناپذیر باشند. این مقاله در نظر دارد تا ساخت‌های دواسمی در زبان فارسی را بر اساس مدل محدودیت‌ها بررسی کند تا مشخص شود که این مدل تا چه میزان می­تواند داده­های زبان فارسی را توجیه کند. در­مورد آن دسته از ساخت‌های دواسمی ـ که مدل مولین قادر به تبیین آن­ها نیست ـ پژوهش حاضر در نظر دارد تا محدودیت­هایی را متناسب با ساختار زبان فارسی معرفی کند. مدل محدودیت‌ها را مولین (2014) معرفی کرده است. این مدل شامل محدودیت‌های معنایی/ کاربردشناختی، واجی غیروزنی، واجیِ وزنی و بسامد و ترتیب الفبایی است. داده­های این پژوهش از کتاب­ها، روزنامه‌ها، فرهنگ لغت زبان فارسی و نیز پیکره تحت وب به­دست ‌آمد. برای انجام این پژوهش، داده‌های تحقیق ـ که مشتمل بر 593 ساخت دواسمی است ـ از نظر برگشت­پذیری یا برگشت­ناپذیری گروه­بندی شد. برای تعیین برگشت­پذیری یا برگشت­ناپذیری ساخت‌های دواسمی، از مرجع دادگان زبان فارسی (پیکره بی­جن­خان) و اینترنت استفاده شده است. بدین صورت ساخت‌هایی که در پیکره مورد استفاده فقط در یک ترتیب ظاهر شده­اند، برگشت­ناپذیر و ساخت‌هایی که در هر دو ترتیب ظاهر شده­اند، برگشت­پذیر در­نظر گرفته شده­اند.  سپس داده­های استخراج­شده بر اساس مدل محدودیت‌ها تحلیل شد. نتایج نشان داد که مدل محدودیت‌های مولین می­تواند ترتیب اکثر ساخت‌های دواسمی در زبان فارسی را توجیه کند. همچنین در­مورد داده­هایی که مدل مولین قادر به تبیین آن­ها نیست، یک سری محدودیت­هایی تعریف شد، ازجمله: اصل «غلبه»، اصل «رسایی اول هجای دوم»، اصل «قیاس»، اصل «اهمیت»، اصل «رسایی جزء اول پایانه»، اصل «روایت»، و اصل «سبب ـ مسبب»،
 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله واژه‌های کلیدی، ساخت دواسمی، برگشت‌پذیری، برگشت‌ناپذیری، محدودیت‌ها.

عنوان انگلیسی An Investigation of Persian Binomials based on Constraints Model
چکیده انگلیسی مقاله Introduction: In every language, there are some constructions where two constituents are put together to form a lexical item. These constructions are called binomials. In this term, “ nomi” ( which means “name”) can refer to names, adjectives, verbs, adverbs and conjunctions. These constructions can be just the repetition of the same word, like “davan davan”, or can be reduplication, like “ketab metab” which has a phonological motivation. They can be onomatopoeia, like “tick-tack” or can be of a kind where there is a just a semantic motivation, like “jang and solh”. But terminologically, binomials refer to the sequence of two words pertaining to the same form-class, and ordinarily connected by some kind of lexical link. One point in binomials relates to the order of constituents and which factors or constraints determine their order. In this regard, there is a model called Constraints’ Model (2014). The model has some constraints which determines the order of constituents in binomials.
 Purpose:  The paper aims to investigate Persian binomials based on Constraints’ Model.
Study questions: In this regard, the study questions are:
1-To how extent the order of constituents in Persian binomials can be determined based on semantic-pragmatic constraints, non-metrical-phonological constraints, metrical-phonological constraints, and frequency and alphabetic order constraints which are mentioned in Constraints’ Model?
2- To how extent Constraints’ Model can be a criterion to determine the order of constituents in Persian binomials?
3-For those Persian binomials whose orders can’t be determined using Constraints’ Model, what constraints can be defined?
Methodology: The research is done using Constraints’ Model. The data were extracted from twenty Persian novel, the newspapers “Hamshahri” and “Iran” in a one year period, Persian dictionary and web. From the corpus, 1957 binomials were extracted, many of which were ignored because they were in the groups “repetition” and “reduplication”. Finally there were 593 reversible and irreversible binomials. To do the research, all these 593 binomials were divided into two groups “reversible” and “irreversible”. To determine the (ir) -reversibility of Persian binomials, Persian Language Data Base (Bijankhan Corpus) was used, so following Mollin’s method (2013), the binomials appearing just in one order were considered irreversible and the ones appearing in both orders were considered reversible. For reversible binomials, it was attempted to find their preferred order. To find the preferred order of reversible binomials, the researcher referred to the frequency in Persian Language Data Base and web and the frequency number of both order were found. If the frequency occurrence of one order was significantly higher than the other order, that order was considered as the preferred order, but if the frequency occurrence of two different orders in one binomial wasn’t different significantly, that binomial was removed from research, because there wasn’t any preferred order which can be determined by Constraints’ Model. Then the irreversible binomials and reversible binomials with a preferred order were analyzed using Constraints’ Model.
Analysis: Analysis of research data, considering the occurrence order of binomials in Persian Language Data Base (Bijankhan Corpus) and web showed that among 593 binomials, 534 ones were irreversible and 59 ones were reversible. The 534 irreversible binomials were analyzed using Constraints’ Model.
Conclusion: Data analysis showed that among 534 irreversible binomials, Constraints’ Model can determine the order of 520 binomials (97/3), but in research corpus, there were 11 binomials (2/7) whose order can’t be determined using Constraints’ Model. The analysis results for reversible binomials showed that among 45 reversible binomials (with a preferred order), Constraints’ Model can determine the order of 44 binomials (97/7), but there were one reversible binomial (2/3) which couldn’t be explained Constraints’ Model.
To answer the first question of the research, we can say that Constraints’ Model has determined the order of 97/4 of binomials (both irreversible binomials and reversible binomials with a preferred order) in Persian. So it is concluded that Constraints’ Model is suitable to determine the order of constituents in Persian binomials.
But for those Persian binomials whose order can’t be determined using Constraints’ Model, some constraints were proposed which are: dominance principle, initial sonority of second syllable principle, unstressed vowel length principle, analogy principle, importance principle, coda’s initial sonority principle,
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Key words, Binomial, Reversiblity, Irreversiblity, Constraints

نویسندگان مقاله علی عربانی دانا | Ali Arabanidana
PhD Candidate in General Linguistics, University of Isfahan, Isfahan, Iran
دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

عادل رفیعی | adel rafiee
Assistant Professor, Department of General Linguistics, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
استادیار گروه زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایرانن


نشانی اینترنتی http://lrr.modares.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-41280-2&slc_lang=fa&sid=14
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده مقالات علمی پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات