جستارهای زبانی، جلد ۸، شماره ۶، صفحات ۲۱۵-۲۴۶
عنوان فارسی «رو» و «آبرو» دو روی مفهوم وجهه در فرهنگ ایرانی: پژوهشی قوم‌نگارانه در کاربردشناسی زبان
چکیده فارسی مقاله هدف از پژوهش حاضر بررسی مفهوم وجهه در فرهنگ ایرانی و به کاوش دربارۀ مفهوم «رو» و ارتباط آن با «آبرو» در جامعۀ ایرانیان فارسی‌زبان است. داده‌ها به شیوۀ قوم‌نگاری گفتار، یعنی از طریق بررسی کاربرد واژۀ «رو» و اصطلاح­ها و باهم‌آیی­های آن در گفت‌وگوهای روزمره، وبلاگ­ها، فیلم­ها و مجموعه‌های تلویزیونی گردآوری و سپس در بافت کاربردی خود تحلیل معنایی و کاربردشناختی شده‌اند و در پرتو نظریه‌های غالب وجهه، تحلیل و بررسی شده‌اند. بررسی­ها نشان می‌دهد وجهه در فرهنگ ایرانی دو بُعد دارد: یکی «آبرو» که انگارۀ عمومی و مثبت فرد و گروهی را که فرد عضو آن است، نشان می‌دهد و در آن بیش از همه بر به رسمیت شناخته شدن توانمندی­ها، مهارت­ها و شایستگی­ها، شأن اجتماعی و تمایز بین دو قلمرو بیرون و درون تأکید می‌شود و دیگری، «رو»، که منِ خصوصی یا فردی است و آن بعد از انگارۀ فرد را نشان می‌دهد که منفی است و می‌بایست پنهان شود. نتایج همچنین نشان می‌دهند که از کاربردهای مهم «رو نشدن»، «پررویی» و «رودادن» سرکوب فردیت و ابراز وجود است که با عنوان­هایی مثل شرم، حیا، فروتنی و شکسته‌نفسی در نظام توقعات و انتظارات اجتماعی ارزش اخلاقی مثبت محسوب می‌شوند. کاربردهای «رو» و «آبرو» با حفظ یا تهدید وجهه و قضاوت­های ادب/بی‌ادبی در ارتباط­اند، ولی نه آن‌گونه که در نظریۀ ادب براون و لوینسن (1987) پیش‌بینی شده است. این اصطلاح­ها راهبردهای زبانی نیستند، بلکه ارزش­های نظم اخلاقی هستند که ادب و بی‌ادبی بر مبنای آن­ها سنجیده می‌شود و در هر موقعیت با راهبردهای مختلف بیان می‌شوند.  
کلیدواژه‌های فارسی مقاله واژه‌های کلیدی، آبرو، رو، وجهه، نفی فردیت، فرهنگ ایرانی
عنوان انگلیسی Ru and Āberu ;Two Aspects of Face in the Iranian Culture: An Ethnographic Study in Pragmatics
چکیده انگلیسی مقاله   About half a century of research on im/politeness has resulted in calls, on the one hand, to separate face and im/politeness research, at least at the beginning, and, on the other hand, to redefine them on the basis of their emic understandings by ordinary people (Eelen, 2001; Bargiela-Chiappini, 2003; Haugh, 2009; 2013b; Arundale, 2006, 2009; Kádár and Haugh, 2013). This paper is an attempt to respond to this call and aims to study the emic concept of face among the Persian speaking people in the Iranian culture. Taking an ethnographic approach, it investigates the uses of the lexeme ru ('face, front part of head') in Persian and compares them with the uses of āberu (lit. 'water-of-face'). The data are collected by observing the uses of ru and its idiomatic expressions and collocations (174 tokens of 32 expressions) in daily conversations and Internet searches and are analyzed within their contexts of use and with regard to the researchers' cultural insider knowledge. Ru expressions are divided into four groups according to their meaning: (i) ru (na)shodan (lit. 'face (not) become'), i.e. to have (no) face to do, or not to do, something, (ii) porruyi (lit. 'full-facedness') and rudāri ('to have face'), i.e., cheekiness, (iii) ru zadan/andākhtan (lit. 'to hit/throw one's face') i.e., to make a request and ru zamin zadan/andākhtan (lit. 'hit/throw someone's face on the ground') i.e., to reject someone's request, and (iv) be ru āvardan (lit. 'to bring to face'), i.e., confront someone. It is demonstrated that, unlike āberu which is a metaphor for the positive social image of an individual or group (Hosseini et al., forthcoming), ru is a metonym for the negatively evaluated image of an individual. However, both āberu and ru are assessed according to an individual's perceived compliance with the norms of the moral order (Garfinkel, 1967), including one's moral integrity and show of competence, relative to one's sha'n or perceived social status. It is concluded that face in the Iranian culture consists of two opposing sides: āberu is the public and positive image of self (Goffman, 1967) and group(s) a person is associated with and is closely connected to one's feeling of competence, perceived social status and the preservation of the distinction between the two realms of inside (bāten/andarun) and outside (zāher/birun) (Beeman, 1986); ru constitutes the private and personal self of the person, which is negative and, probably, because of Sufi teachings and thanks to centuries of life under totalitarian regimes, should be suppressed and kept hidden. The results also indicate that some of the commonest uses of ru suggest the abnegation of self, disguised as positive cultural values of shekaste-nafsi (Sharifian, 2005) and forutani (roughly, 'modesty') and sharm ('shame'). The paper also shows that ru and āberu expressions serve to save or threaten face but not in the way predicted by Brown and Levinson (1987): ru and āberu and their idiomatic expressions are not linguistic strategies; rather, they invoke the moral order behind im/politeness evaluations expressed with different linguistic strategies in different contexts.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Keywords, Ru, Aberu, Face, Abnegation of self, Iranian culture
نویسندگان مقاله سیدمحمد حسینی | seyed mohammad hosseini
phd candidate, dept. of linguistics, tarbiat modarres university, tehran, iran
دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تربیت مدرس (Tarbiat modares university)

فردوس آقاگل زاده | ferdows aghagolzadeh
professor, dept. of linguistics, tarbiat modarres university, tehran, iran
استاد گروه زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تربیت مدرس (Tarbiat modares university)

عالیه کردزعفرانلو کامبوزیا | aliyeh kord zaferanlou kambouzia
associate professor, dept. of linguistics, tarbiat modarres university, tehran, iran
دانشیار گروه زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تربیت مدرس (Tarbiat modares university)

ارسلان گلفام | arsalan golfam
associate professor, dept. of linguistics, tarbiat modarres university,
دانشیار گروه زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تربیت مدرس (Tarbiat modares university)

نشانی اینترنتی http://journals.modares.ac.ir/browse.php?a_code=A-14-23383-1&slc_lang=fa&sid=14
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات