1- دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
2- دانشیار زبانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
چکیده: (2654 مشاهده)
پسوند «- ار» یکی از پسوندهای اسمساز (و گاه صفتساز) زبان فارسی است که به باور بیشتر پژوهشگرانی که تا به امروز دربارۀ آن مطالعه کردهاند دارای معناهای فاعلی، مصدری و مفعولی است. در پژوهش پیشرو این پسوند را از دیدگاه دستور شناختی لانگاکر (2008, 2009) و نظریۀ ساختواژۀ ساختی بوی (2010, 2016) مورد بررسی قرار داده و کوشیدهایم تبیینی شناختی و ساختبنیاد از این پسوند و کاربردهای آن ارائه دهیم. این پژوهش از لحاظ تجربی (یعنی روش گردآوری دادهها) پیکرهبنیاد و از لحاظ نظری (یعنی روش و چارچوب تحلیل) مبتنی بر رویکرد شناختی و ساختبنیاد است. دادههای پژوهش دربرگیرندۀ 38 واژۀ مشتق ساختهشده با پسوند «- ار» است که از پیکرۀ ساختواژی خود نگارندگان (شامل بیش از ده هزار واژۀ مشتق و مرکب فارسی) و فرهنگ زانسو گردآوری شده است. یافتههای پژوهش گویای آن است که این پسوند در پنج زیرطرحوارۀ ساختی متفاوت بهکار میرود و با پیوستن به ستاک گذشته و اسم، قلمروهای شناختی فرایند، کنشگری، نمود و رابطه را بیان میکند. این یافتهها همچنین نشان میدهد که فرایند شناختی «بریافت» و بهویژه دو جنبۀ مهم آن شامل برنمایی و مشخصسازی، نقش تعیینکنندهای در شکلگیری زیرطرحوارههای مربوط به پسوند «- ار» دارد.
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
هنر و علوم انسانی (عمومی) انتشار: 1396/12/18