1- 1. دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، تهران، ایران. ، sraghibdoust@atu.ac.ir
2- دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، تهران، ایران
3- دانشجوی دکتری زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده: (8941 مشاهده)
تحقیقات نشان داده است که در برخی از زبانها، گویشوران مدلولهای نو را با تکیه تولید و مدلولهای کهنه را تکیهزدایی میکنند. این پژوهشها همچنین نشان دادهاند که الگوی تکیۀ زیروبمی مدلول دردسترس مشابه الگوی تکیۀ زیروبمی مدلولهای کهنه است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی الگوی تکیههای زیروبمی برای نشانگذاری وضع اطلاعی مدلولها (نو، کهنه، دردسترس و تشخیصپذیر) در گفتمان روایتی بزرگسالان فارسیزبان است. علاوه بر این، از آنجا که تاکنون در رابطه با نشانگذاری آهنگین وضع اطلاع دردسترس و تشخیصپذیر در زبان فارسی پژوهشی صورت نگرفته است، تلاش شده است تا تکیۀ زیروبمی و الگوی آهنگین اطلاع در دسترس و تشخیصپذیر نیز مورد مطالعه قرار گیرد. به این منظور، 10 فرد بزرگسال تکزبانۀ فارسیزبان با استفاده از 8 داستان مصور ـ که در آنها وضع اطلاع مدلولها کنترل شده بود ـ به روایت داستان ترغیب شدند. همۀ مدلولها از لحاظ وضع اطلاع (نو، کهنه، دردسترس و تشخیصپذیر) مورد بررسی قرار گرفتند. سپس، همۀ پارهگفتارها برچسبدهی شدند تا مشخص شود حاوی واژۀ هدف، گروه اسمی کامل، ضمیر هستند یا خیر. در نهایت نیز با استفاده از نرم افزار پرت الگوی تکیۀ زیروبمی آزمودنیها مشخص شد. یافتههای پژوهش نشان داد که پربسامدترین الگو برای نشانگذاری اطلاع نو، کهنه و دردسترس به ترتیب L+(H*)، H+(L*) و H+L* است. یافتهها همچنین نشان داد که الگوی تکیۀ زیروبمی خاصی برای نشانگذاری اطلاع تشخیصپذیر در زبان فارسی وجود ندارد. براساس نتایج پژوهش، میتوان ادعا کرد که در گفتمان روایتی آزمودنیهای بزرگسال بین وضع اطلاع و الگوهای زیروبمی رابطۀ خاصی وجود دارد.
موضوع مقاله:
زبان شناسی انتشار: 1396/12/7