1- دانشجوی دکتری زبانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2- دانشیار زبان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران ، alalizadeh@um.ac.ir
3- استادیار معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده: (10740 مشاهده)
امروزه، با بیاعتبار شدن معیارهای اخلاقی مشروع و مقبول اکثریت جامعه که در مسیر سنجش و ارزیابی گفتار و کردار نخبگان قدرت، بهویژه سلطهجویان، وجود دارد، حوزۀ تحلیل گفتمان مبتنیبر «نقد درونی» و وفادار به اصول مکتب فرانکفورت با چالش جدی مواجه شده است و برای رفع این معضل، سنت تفسیر موضوعی قرآن کریم اهمیت یافت. مفسر موضوعی بهدنبال استخراج آرمانها، راهحلها، نظریهها و ایدههایی است که بهصورت پراکنده درباره موضوعات و معضلات فردی و یا اجتماعی خاصی در لابهلای آیات، مضامین و مفاهیم قرآن ارائه شده است. در این مقاله، رویکردی معرفی خواهد شد که با هدف تعمیم فلسفۀ تفسیر موضوعی به عرصۀ تحلیل گفتمان سیاسی/اجتماعی تدوین شده است. این بسته نوین که بهاصطلاح آن را «تحلیل گفتمان موضوعی» مینامیم، با تلفیق نظریهها و راهبردهای تحلیلی «رویکرد تاریخی- گفتمانی ووداک» و مراحل اجرایی «رویکرد تفسیر موضوعی شهید صدر» تدوین شده است. این بسته در سه بعد «مبانی نظری»، «ابزار تحلیل زبان» و «مراحل عملیاتی» توصیف شده است. همچنین، شیوۀ کار با نظریه بافت و نظریه استدلال بهعنوان ابزار تحلیل بهصورت منفرد بازنمایی شد. بااینحال، برای آشنایی با شیوۀ کار با این بسته خارج از حیطه تفسیر موضوعی، تبیین مراحل عملیاتی نیز با یک مطالعۀ موردی آزمایشی روی مثنوی معنوی همراه شد. تحلیل گفتمان موضوعی برای استخراج، تبیین و تدوین آرمانها، عقاید و یا نظریههای نقادانۀ فرد/افرادی از مراجع و رهبران مذهبی/سیاسی که بهنوعی مشروعیت کسب کردهاند، بهعنوان مکملی برای نقد درونی و یا سرمشقی برای نخبگان قدرت توصیه میشود.
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
زبان شناسی انتشار: 1396/3/30