1- دانشجوی دکتری حکمت هنرهای دینی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
2- دانشیار زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3- عضو هیئت علمی مؤسسه آموزش عالی هنر و اندیشه اسلامی، قم، ایران
چکیده: (10413 مشاهده)
نشانه- معناشناسی، رویکردی نوین در تجزیه و تحلیل متن و نظامهای گفتمانی است. این رویکرد در نقد ادبی، به ارائه الگوهای متعددی منجر شده است که چگونگی کارکرد، تولید و دریافت معنا از متن را مورد تبیین قرار میدهد. این الگوهای برآمده از منطق متن تلاش میکنند هرگونه امکان خوانش متکثّرِ خارج از نظام ارزشگذاری اثر ادبی را تا جای ممکن کاهش دهند. ازاینرو این مقاله، مثنوی سلامان و ابسال جامی را که ازجمله متون عرفانی و دارای بیان رمزی و قابلیت تأویلپذیری است، برای بررسی مورد توجه قرار داده، تلاش میکند ضمن معرفی چگونگی عملکرد الگوهای نشانه- معناشناسی، چرایی بهرهمندی شاعر از هر دو فرآیند ممکن معناسازی در این متن را تبیین نماید؛ فرآیندی که بهصورت رفتوبرگشتی در الگوی مربع معناشناسی تجلی مییابد. مقالۀ حاضر با بهرهگیری از الگوهای نشانه- معناشناسی در بررسی تحلیلی مثنوی سلامان و ابسال جامی، این فرض را مطرح میکند که بهرهگیری از هر دو فرآیند معناساز در این متن، اشاره به مفهوم «بازگشت» دارد و جامی تلاش میکند این مفهوم را از طریق رمز و بیان رمزی در قصه «سلامان و ابسال» ارائه نماید.
انتشار: 1394/11/1