استادیار گروه زبانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. ، r.gandomkar@atu.ac.ir
چکیده: (1981 مشاهده)
مقولهبندی بهمثابۀ سازمانبندی و قرار دادن چیزهای گوناگون، اعم از پدیدهها، اشیا، رخدادها و جز آن در گروههای مختلف، نوعی عملکرد شناختی در انسان است که بر حسب «رده» مشترک مقولهها یا «روابط» موضوعی میان آنها صورت میگیرد. پژوهشهای انجامشده نشان میدهند که عملکرد شناخت غربیها و آسیاییهای شرقی بهویژه چینیها در باب مقولهبندی کاملاً متفاوت است؛ بر این اساس، غربیها بر مبنای «مقوله» (مقولهبندی ردهای) و آسیاییهای شرقی بر حسب «رابطه» (مقولهبندی موضوعی) به دستهبندی چیزها میپردازند. پژوهش حاضر با انجام دو آزمون در قالب پرسشنامههای تصویری و زبانی درمورد 50 سخنگوی خانم و آقای فارسیزبان به ارزیابی و تحلیل عملکرد شناخت آنان پرداخته است. پرسشنامه تصویری نشان میدهد که از مجموع 50 شرکتکنندۀ فارسیزبان، 70 درصد مقولهبندی را بر مبنای «رابطه» انجام دادهاند؛ پرسشنامه زبانی نیز نتیجه آزمون تصویری را تأیید میکند و نشاندهنده آن است که 76 درصد از سخنگویان فارسیزبان در جریان مقولهبندی، معیار «رابطه» را درنظر گرفتهاند و درواقع، روی محور همنشینی عمل کردهاند. بر این اساس، میتوان چنین نتیجهگیری کرد که اولاً عملکرد شناخت در تمامی انسانها یکسان نیست و ثانیاً شناخت فارسیزبانان در زمینه مقولهبندی روی محور همنشینی عمل میکند، برخلاف غربیها که در جریان مقولهبندی، درواقع دست به «ردهبندی» میزنند و روی محور جانشینی عمل میکنند.
نوع مقاله:
مقالات علمی پژوهشی |
موضوع مقاله:
زبان شناسی انتشار: 1399/11/10