تحولات مداومی که در زبان‌ها رخ می‌دهد به­دلیل ماهیت پویای زبان بوده است که در گذر زمان به‌صورت بسیار کند و تدریجی حاصل شده است. در این راستا، زبان‌ها و گویش‌های محلی به­طور معمول کم­تر دستخوش تغییر قرار گرفته‌اند. گویش سیستانی نیز از جمله گویش‌هایی به­شمار می‌آید که دارای برخی ویژگی‌های آوایی، واجی، نحوی و ساخت‌واژی منحصربه­فردی است که آن را با زبان فارسی معیار (امروزی) متفاوت ساخته است. پژوهش حاضر، ضمن توصیف پاره‌ای از عناصر و ویژگی‌های ساخت‌واژی گویش سیستانی و مقایسۀ آن­ها با زبان فارسی باستان، میانه، دری، و زبان اوستا درصدد است تا نشان دهد که کدام عناصر تاریخی ساخت‌واژی در این گویش همچنان کاربرد دارد و هرکدام از چه دوره‌ای به ارث رسیده است. داده‌های زبانی پژوهش، از طریق بررسی کتابخانه‌ای و همچنین به روش میدانی با ضبط گفتار آزاد و مصاحبه با گویشوران سیستانی مسن بالای 60 سال گردآوری شده است. سپس، عناصر ساخت‌واژی به­دست آمده از گویش سیستانی با آنچه از زبان‌های فارسی باستان، میانه، دری و اوستا موجود است، مقایسه شد. نتایج پژوهش نشان داد که در این گویش پیشوندهای فعلی be-، me-، na-، ma- و شناسه‌های غیرگذشته، پسوند -ak(a)، ضمایر اشارۀ نزدیک i و اشارۀ دور o ، ضمایر شخصی فاعلی me، to، o، mâ ، šmâ و ošo، ضمایر انعکاسی xod و مشترک xâ، عدم کاربرد ضمایر متصل و همچنین وجود خوشۀ دو همخوانی آغازین مانند: dr، st، fr، در زبان‌های فارسی باستان، میانه، دری و اوستا ریشه دارند.