استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران. ، mofidi@hum.ikiu.ac.ir
چکیده: (1694 مشاهده)
عنصر تصریفی «بـ» در نظام وجه فارسی نو تاکنون سه نقش دستوری نشانۀ وجه التزامی، نشانۀ وجه امری و نشانۀ آینده را برعهده داشته است که وجه اشتراک آنها غیرقطعی بودن وقوع رویداد (درتقابل با گزارش وقوع قطعی رویداد در وجه اخباری) است. تحقیق حاضر که بر اساس پیکرهای متشکل از نمونهگیری از 55 اثر مکتوب در یک بازۀ یازده قرنی (قرن 4 تا 14 هجری) انجام گرفته است، نشان میدهد که در طول این دوره، بسامد «بـ» در نقش نشانۀ وجه التزامی سه برابر، و در نقش نشانۀ وجه امری دوونیم برابر شده است، ولی نقش وجهی سوم (نشانۀ آینده) عمدتاً در قرنهای 4 تا 6 فعال بوده و بهتدریج متوقف شده است. همچنین، بهاستناد دادههای پیکره و آمارهای توصیفیِ ارائهشده در مقاله، از قرن 13 کاربرد «بـ» که قبلاً تقریباً منحصر به افعال ساده بوده، به قلمرو افعال مرکب نیز گسترش یافته است. ازسوی دیگر، بینظمیهایی در آمارهای افزایش بسامد «بـ» در پیکره در طول یازده قرن دیده میشود که نگارنده تلاش کرده است با توسل به فرضیههایی چون کهنگرایی دستوری در بعضی متون و تحریف احتمالی الگوهای دستوری در فرایند نسخهنویسی، آنها را تحلیل کند. درمجموع، آمارها نشان میدهد که دستوریشدگی «بـ» از قبل از قرن 4 آغاز شده بوده و در طول این یازده قرن ادامه یافته و در فارسی امروز نیز بسامد آن همچنان در دهههای اخیر در حال افزایش بوده است.
نوع مقاله:
مقالات علمی پژوهشی |
موضوع مقاله:
دستور زبان انتشار: 1399/11/10