1- دانشیار گروه زبانشناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران ، f.ghatreh@alzahra.ac.ir
2- دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.
3- دکتری زبانشناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.
چکیده: (2795 مشاهده)
وامواژهها که از برخورد دو جامعۀ زبانی متولد میشوند، میتوانند کاربردهای گستردهای در گفتار بومیان یک زبان پیدا کنند. گسترش کاربرد وامواژهها بسته به عوامل گوناگون زبانی و غیرزبانی متفاوت است. پژوهش حاضر بر آن است تا برمبنای روشی تحلیلی ـ توصیفی کاربرد وامواژهها در گونۀ گفتاری زبان فارسی را از سه منظر معنایی، کاربردشناختی و جامعهشناختی بررسی کند. بدین منظور 600 دقیقه از پیکرۀ گفتاری فارسی دانشگاه الزهرا (س)، شامل 14000 جمله به زبان فارسی در 100 موقعیت و موضوع مختلف که توسط 240 گویشور زن و 80 گویشور مرد بهکار رفتهاند، با در نظر گرفتن «حوزۀ معنایی»، «انتزاعی و غیرانتزاعی بودن» وامواژهها، بسامد کاربرد یا میزان «نفوذپذیری» آنها، و دو متغیر جامعهشناختی زبان شامل «انگیزۀ استفاده» از وامواژهها و «جنسیت» گویشوران بررسی شده است. نتایج حاصل از مقایسۀ تنوع وامواژهها و بسامد کاربرد آنها بر اساس حوزههای معنایی مختلف نشان میدهد وامواژههای مربوط به «فعالیتهای پایه و فناوری»، «روابط اجتماعی و سیاسی» و «گفتار و زبان» بیشترین سهم را در حوزههای معنایی وامواژهها دارند. بهعلاوه، دادههای پژوهش نشان میدهد درصد بیشتری از وامواژهها مربوط به مفاهیم و پدیدههای انتزاعیاند و میزان کاربرد این واژهها نیز در مقایسه با مفاهیم و پدیدههای مادی بیشتر است. از منظر جامعهشناختی نیز نتایج پژوهش حاکی از آن است که زنان در مقایسه با مردان بیشتر از وامواژههایی که دارای معادل رایج فارسیاند استفاده میکنند و «پر کردن خلأهای ارتباطی در زبان قرضگیرنده» و «ارزش و اعتبار اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و علمی زبان قرضدهنده» مهمترین انگیزههای کاربرد وامواژهها توسط گویشوران زبان فارسی هستند.
نوع مقاله:
مقالات علمی پژوهشی |
موضوع مقاله:
زبان فارسی انتشار: 1401/3/10