Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

---

یکی از الفاظ مبهم ومورد اختلاف شاهنامه، واژه «کریمان»است که در دو بیت شاهنامه، در مقام نیای رستم آمده‌است. ادبای معاصر، متأثر از محمدمعین، کریمان را جمع کریم و فرهنگ‌نویسان، کاتبان، حماسه‌سرایان و زبان‌شناسان آن را نام خاص دانسته‌اند، ولی در توجیه ابهام‌ها و ریشه واژه ناموفق بوده‌اند. این جستار با روش ریشه‌شناسی‌درزمانی و زبان‌شناسی‌تطبیقی، اشکال تاریخی واژه (کارفرمان، کهرمان و قهرمان) را در تطبیق با موارد مشابه در منابع رسمی وعامیانه زبان‌های فارسی، ترکی، کردی و عربی بررسی کرده‌است. شکل کهن واژه، «کارفرمان»، به‌معنای گماشته دیوانی در اموری مثل خزانه (گنجوری) و در کاربرد نظامی، به‌معنای گماشته شاه در اداره سپاه بوده، به‌همین جهت، به پهلوانان سیستانی، و به‌طورخاص، به نیای رستم منتسب شده‌است. معنای مجازی شجاعت نیز از همین کاربرد ناشی‌شده، در شکل معرب لغت («قهرمان») به کاررفته‌است. فردوسی نیز، صورت‌ اسم خاص این لغت را به‌عنوان نام نیای رستم ذکر کرده، برای اقتفای نریمان،«کهرمان» را به‌شکل «کریمان» تغییرداده‌است. بازسازی داستان این شخصیت در چرخه حماسه‌های سیستان، رابطه وی با هوشنگ‌شاه که در منابع سیستانی، سومین شاه‌ایران بود، روشن کرد و معمای انتساب کریمان  به هوشنگ و سومین خسرو خواندن او نیز حل شد.

واژه‌های کلیدی: کریمان، قهرمان، شاهنامه، نسخهخطی، معناشناسی، ریشه شناسی، زبان‌شناسی درزمانی

     

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---

---