1- دانشگاه اصفهان
2- دانشگاه اصفهان ، a.rafiei@fgn.ui.ac.ir
چکیده: (1594 مشاهده)
پژوهش حاضر به بررسی کلمات مرکب مختوم به ستاک گذشته «بست» در چارچوب صرف ساختی میپردازد. این پژوهش تلاش دارد تا تنوعات معنایی و نظام طرحوارهای در واژههای حاصل از این ساخت را در چهارچوب صرف ساختی بررسی کند. دادههای پژوهش حاضر شامل 51 کلمه مرکب و ۱۷۹۱ جمله شاهد از پیکره درزمانی فرهنگیار زبان فارسی موجود در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پیکره همزمانی پایگاه دادگان زبان فارسی موجود در پژوهشگاه علوم انسانی، پیکره بیجنخان، فرهنگ جغرافیای ایران، فرهنگ زانسو (1372)، فرهنگ دهخدا (1377)، وبگاه ویکیپدیای فارسی و جستجوگر گوگل به دست آمده است. با بررسی دادهها مشخص شد که واژههای دارای ساخت [X- بست] میتوانند به صورت بالفعل و بالقوه در سه مقوله معنایی اسم کنش، اسم مکان و اسم ابزار قرار بگیرند. این تنوعات معنایی ماهیتی نظاممند دارند چرا که صرفا متعلق به یک یا چند واژه نیستند بلکه تمامی واژههای دارای این ساخت در دست کم یکی از این مقوله ها جای میگیرند و میتوان شکلگیری آنها را از رهگذر به کارگیری سازوکارهای شناختی توجیه کرد. بر اساس یافتههای این پژوهش، نظام طرحوارهای ساخت [X- بست] به همراه زیرطرحوارههای آن به دست داده شده است.