آیات‌الاحکام نماز به دسته‌ای از آیات مشخص در قران گفته می‌شود که در آن‌ها احکام الهی دربارۀ نماز و شیوۀ برپایی آن در قالب گفتمان تجویزی بیان شده‌اند که هستۀ نظام گفتمانی در آن‌ها مؤلفۀ «تجویز» است؛ اما نکته‌ای که دربارۀ اینگونه آیات مطرح می‌شود، این است که با وجود حاکمیت گفتمانی تجویزی بر آن‌ها و رابطۀ عمودی کنش‌گزاری (دستور دهنده) و کنش‌گری (دستورپذیری) که در این آیات میان خداوند و بندگان شکل می‌گیرد؛ در بسیاری از این آیات، کنش‌گزار در کنار گفتمان کنشی تجویزی (دستور)، از مؤلفه‌های گفتمان القایی (تشویق، تهدید، و...) نیز استفاده کرده است؛ به همین سبب در این پژوهش  این مسئله مطرح است که گفتمان‌های القایی در این آیات دارای چه کارکردی هستند و باوجود آن‌ها، این دسته از آیات‌الاحکام دارای چه ساختار گفتمانی هستند؛ در این پژوهش که با روش تحلیلی و کاربردی و بر پایۀ رویکرد نشانه- معناشناسی گفتمانی گرمس انجام گردیده، کوشش شده است که 17 آیۀ قران که موسوم به آیات‌الاحکام نماز هستند، از دیدگاه گفتمان تجویزی و القایی بررسی شود تا چگونگی ساختار گفتمانی آن‌ها مشخص شود و کارکرد گفتمان‌های القایی نیز در این آیات روشن شود؛ یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که گفتمان‌های القایی به کار رفته در کنار گفتمان تجویزی، پادگفتمان‌هایی هستند که به دو شکل تضمینی و تقویتی انجام‌گیری کنش تجویزی توسط کنش‌گران را حمایت معنایی کرده‌اند و حضور آن‌ها، نظامی تلفیقی از تجویز و القا را در این آیات ایجاد کرده است.

 

واژه‌های کلیدی: قران، آیات‌الاحکام نماز، گفتمان تجویزی، گفتمان القایی، پادگفتمان.

     

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---

---