نگاهی دوباره به پسوند نام‌آواساز /-ast/ در فارسی دری

پسوند نام­آواساز /-ast/ از پسوندهای کهنی است که در متون دری حوزه خراسان به‌کار رفته است. جلال متینی، علی رواقی، نجیب مایل هروی و دیگران، با استناد به شواهد گویشی خراسانی، این پسوند را پسوندی خراسانی دانسته­اند. پس از ایشان، حسن حاتمی به وجود صورت دیگری از این پسوند در گویش کازرونی اشاره کرده است؛ بی آنکه به پیشینه یا ریشه آن بپردازد. در مقاله حاضر، نگارندگان کوشیده­اند ضمن ارائه شواهدی از کاربرد این پسوند در گویش­های خوزستان و متون کهن فارسی، فرضیه­ای درمورد چگونگی شکل­گیری آن ارائه کنند. طبق این فرضیه، پسوند مذکور در پسوند اسم‌مصدرساز /-išt/ ریشه دارد؛ به‌نظر می­رسد که پسوند اخیر (-išt) در برهه­ای خاص به‌طور وسیع در ساخت نام­آواها به‌کار رفته است. ازسوی دیگر، در «قرآن قدس» که از متون حوزه گویشی جنوب ایران (سیستان) است، شواهدی از کاربرد /-ast/ یا /-ist/ در مقام پسوند اسم­مصدرساز دیده می­شود. ظاهراً این شواهد شاذ، حلقه پیوند تاریخی پسوند نام­آواساز خراسانی (-ast) و پسوند نام‌آواساز جنوبی (-ešt) هستند.