تعیین مرجع ضمایر شخصی و انعکاسی در زبان فارسی وابسته به گفتمان یا نا‌وابسته به گفتمان

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی واحد بین‌الملل، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 دانشیار زبان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
تحقیقاتی که درباره تعیین مرجع ضمایر انجام شده‌اند، دو نوع وضعیت ارجاعی وابسته به گفتمان و ناوابسته به گفتمان را معرفی می‌کنند؛ برای بیان اینکه اطلاعات مربوط به مرجع، از پیش در گفتمان وجود داشته‌اند یا نه. در این مقاله می‌کوشیم با ارائه شواهد و نمونه‌هایی از زبان فارسی و با استفاده از مدل نحوی- گفتمانی مشخص کنیم که ضمایر انعکاسی و ضمایر متصل شخصی زبان فارسی در مقاطعی بسته به نوع گزاره، وابسته به گفتمان هستند. در ابتدا وابسته به گفتمان و ناوابسته به گفتمان را معرفی می‌کنیم، سپس با مقایسه مدل نحوی- گفتمانی با نظریه مرجع گزینی چامسکی، نمونه‌هایی ارائه می‌کنیم که این نظریه برای توجیه آن‌ها چندان کارآمد به نظر نمی‌رسد و با معرفی اصول مدل نحوی- گفتمانی به توجیه و بررسی آن نمونه‌ها می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها