وام‌واژه‌های فارسی در کتاب الامتاع و المؤانسه ابوحیان توحیدی

فرهنگ ایرانی که از سده‌های نخست اسلامی وارد زبان و ادبیات عربی شده بود، در قرن چهارم گویی جزئی از فرهنگ عربی شده، در میان مردم رایج و معمول بود. این فرهنگ با ابزار زبان انتقال داده شد. بنابراین نفوذ گسترده آن را باید در آثار نویسندگان ایرانی‌نژاد عربی‌نویس یافت. ابوحیان توحیدی، دانشمند بزرگ جهان اسلام در قرن چهارم هجری، از جمله این نویسندگان است که در آثار او نشان ایران فراوان است؛ در کتاب الامتاع و المؤانسة وی بیش از صد وام‌واژه فارسی به چشم می‌خورد که از آن میان تقریباٌ 22 واژه برای اولین‌بار در اثر ابوحیان ذکر شده و 21 مورد آن، واژه‌هایی است که در عصر جاهلی وارد زبان عربی شده بود و در این قرن کاربرد داشت و بیشتر از 57 واژه دیگر، وام­واژه‌های عصر اسلامی و عباسی می­باشند. کلمات فارسی کتاب در حوزه تمدن مادی قرار دارند و بیشتر مربوط به خوراک، پرندگان، حیوانات و گیاهان دارویی می­باشند و بسیار کم نام گل، ابزار موسیقی، بازی­ها، ابزار مخصوص ساختمان و... در بین آن‌ها به چشم می­خورد. از آنجا که وام‌واژه­های فارسی بار معنایی خود را دارند، بنابراین هدف از پژوهش در واژه­های معرّب، تعیین بارهای فرهنگی فارسی انتقال‌یافته به زبان عربی است و بدین ‌گونه با معناشناسی واژه­ها، نوع فرهنگ تأثیرگذار مشخص می­شود.