ویژگی های آکوستیکی تکیه در زبان تاتی

نویسنده
وحیده ابوالحسنی زاده
استادیار زبان‌های خارجی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
چکیده
به‌منظور بررسی ویژگی‌های آکوستیکی تکیه در زبان تاتی، یک جفت کمینه انتخاب شد که در یکی تکیه روی هجای اول کلمه و در دیگری بر روی هجای آخر قرار داشت. این جفت کمینه در جمله‌های پرسشی و خبری توسط گویشوران بومی تات‌زبان خوانده شد. با استفاده از نرم‌افزارPRAAT برای هر جمله، شبکه‌ای متنی ساخته شد؛ به‌طوری‌که مرز واکه‌ها مشخص شد. سپس مقادیر دیرش، فرکانس پایه، انرژی و فرکانس سازه‌های اول و دوم واکه‌های موردنظر در هجای تکیه‌بر و بدون‌تکیه محاسبه شد. نتایج آزمون تولیدی نشان داد، تفاوت مقدار میانگین دیرش، فرکانس پایه و انرژی در هجای تکیه‌بر و بدون تکیه معنی‌دار است و تفاوت فرکانس‌های اول و دوم تفاوتی نداشت. این بدان معناست که مهم‌ترین همبسته‌های آکوستیکی تکیه در زبان تاتی دیرش، فرکانس پایه و انرژی‌اند. همچنین منحنی تغییرات فرکانس پایه در این زبان نشان داد که الگوی فرکانس پایه در انتهای جملات خبریL% و در انتهای جملات سوالی H% است.

کلیدواژه‌ها

  • ابوالحسنی‌زاده، وحیده (1390). بررسی صوت‌شناختی و شنیداری پی‌چسب‌‌ها در زبان فارسی. رساله دکتری. دانشگاه تهران.

  • ابوالحسنی‌زاده، وحیده (1392). «بررسی آکوستیکی همبسته‌های آوایی تکیه در زبان فارسی». مجلۀ پژوهش‌های زبان‌شناسی. ش1. صص 1ـ 18.

  • ابوالقاسمی، محسن (1391). دستور تاریخی مختصر زبان فارسی. چ 9. تهران: سمت.

  • اسلامی، محرم (1388). «تکیه در زبان فارسی». دوفصل‌نامۀ پردازش علائم و داده‌ها، 11(1). صص 3-12.

  • اسلامی، محرم (1390). واج‌شناسی: تحلیل نظام آهنگ زبان فارسی. تهران: سمت.

  • اسلامی، محرم (1379). شناخت نوای گفتار زبان فارسی و کاربرد آن در بازسازی و بازشناسی رایانه ای گفتار. رسالۀ دکتری. دانشگاه تهران.

  • بی‌جن‌خان، محمود (1392). نظام آوایی زبان فارسی. تهران: سمت.

  • پرمون، یدالله (1375). نظام آوایی گونه کرمانی از دیدگاه واج‌شناسی زایشی و واج‌شناسی جزء مستقل. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.

  • حق‌شناس، محمدعلی (1388). آواشناسی. تهران: آگاه.

  • سپنتا، ساسان (1377). آواشناسی فیزیکی زبان فارسی. اصفهان: نشر گلها.

  • صادقی، وحید (1392). «  بررسی آوایی تکیه واژگانی در زبان فارسی». دوفصلنامه علمی پژوهشی زبان پژوهشی دانشگاه الزهرا. س5. ش 9. پائیر و زمستان. صص 95-122.

  • صادقی، وحید (1394). «بررسی آوایی کاهش واکه‌ای در زبان فارسی». مجلۀ جستارهای زبانی. د 6، ش 3 (پیاپی 24). مرداد و شهریور. صص 165-187.

  • ضیاحسینی، محمود (1368). واج‌شناسی. چ 1. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران.

  • لازار، ژیلبر (1389). دستور زبان فارسی معاصر. ترجمۀ مهستی بحرینی. تهران: هرمس.

  • مدرسی قوامی، گلناز (1390). آواشناسی: بررسی علمی گفتار. تهران: سمت.

  • مشکوۀ‌الدینی، مهدی (1385). ساخت آوایی زبان. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

  • ملکی، عطاالله (1378). آواشناسی از تئوری تا عمل. چ 1. تهران: نشر آتیه.

  • ناتل‌خانلری، پرویز (1337). وزن شعر فارسی. چ 6. تهران: توس.

    • Abel, Sh. M. (1972). “Duration discrimination of noise and tone bursts”. Journal of the     AcousticalSociety of America 51. pp. 1219–1223.

    • Bloomfield, L. (1933). Language. New York: Holt.

    • Boersma, P. & D. Weenink (2007). Praat-doing Phonetics by Computer.

    • Bolinger, D. L. (1958). “A theory of pitch accent in English”. Word 14. pp. 109-    149.

    • Burzio, L. (2007). “Phonology and phonetics of English stress and vowel                reduction”.          Language Sciences 29. pp. 154–176.

    • Burzio, L. (1994). Principles of English Stress. Cambridge: Cambridge     University           Press.

    • Chen Y.; M. P. Roob; H. R. Golbert & J. W. Lerman (2001). “A study of sentence stress production in Mandarin speakers of American English”. The Journal of Acoustical Society of America. 2001. 109(4). pp. 1681-1690.

    • Chen, Y. & C. Gussenhoven (2008). “Emphasis and tonal             implementation in Standard Chinese”. Journal of Phonetics 36. pp. 724-       746.

    • §  de Jong, K. (2004). “Stress, lexical focus and segmental focus in                English: Pattern of variation in vowel duration”. Journal of               Phonetics 32. pp. 493-516

    • de Jong, K & B. Zawaydeh (2002). “Comparing stress, lexical      focus, and segmental        focus: Patterns of variation in Arabic                vowel    duration”. Journal of Phonetics.   27. pp. 3-22.

    • Elfenbein, J. L.; A. M. Small & J. M. Davis (1993). “Developmental           patterns of           duration discrimination”. Journal of Speech and Hearing              Research 36. pp.                842–      849.

    • Fry, D. B. (1955). “Duration and intensity as physical correlates of linguistic         stress”. Journal of the Acoustical Society of America 27. pp. 765-768.

    • Gordon, M. & A. Applebaum (2010). “Acoustic correlates of stress in       Turkish                Kabardian”. Journal of the International Phonetic   Association 40 (1). pp. 36-58.

    • Gordon, M. & F. Rose (2006). “Émérillon stress: A phonetic and                phonological       study”. Anthropological Linguistics 48 (2). pp. 132-168.

    • Gordon, M. (2004). “A phonological and phonetic study of word & level                stress in Chickasaw”. International Journal of American Linguistics. 70   (1). pp. 1-32.

    • Gu, Zh., H. Mori & H. Kasuya (2003). “Analysis of vowel formant frequency         variations between focus and neutral speech in Mandarin Chinese”.              Acoustical           Science and Technology. 24(4). pp. 192-193.

    • Guion, S. G., J. D. Amith, C. S. Doty & I. A. Shport (2010). “Word-level    prosody                in Balsas Nahuatl: The origin, development, and acoustic               correlates of tone              in a stress accent language”. Journal of Phonetics            38. pp. 137-166.

    • Gussenhoven, C. (2004). The phonology of Tone and Intonation. Cambridge:         Cambrideg University Press.

    • Gussenhoven, C. (2000). Vowel Duration, Syllable Quantity and Stress in Dutch. Nijmegen. Netherlands: University of Nijmegen

    • Hayes, B. (1995). Metrical Theory. Chicago: Chicago University Press.

    • Henry, F. M. (1984). “Discrimination of the sound Duration”. Journal of Experimental Psychology 38. pp. 734–743.

    • Jassem, W.; J. Morton & M. Steffen–Batóg (1968). “The perception of      stress in                synthetic speech-like stimuli by Polish listeners”. Speech               Analysis and       Synthesis. 1. pp. 289-308.

    • Jones, D. (1962). The Phoneme. 2ed Edtition. Cambridge: W. Heffer and Sons         Ltd.

    • Ladefoged, P. (2001). Vowels and consonants: An Introduction to the Sounds of Languages. Oxford: Blackwell.

    • Lehiste, I. (1977). Suprasegmentals. Massachusetts: The M.I.T Press.

    • Lindblom, B. (1963). “Spectrographic Study of Vowel Reduction”. Journal of the                Acoustical          Society of America. 35(5). pp. 783-783.

    • Mooshammer. C. & C. Geng (2008). “Acoustic and articulatory manifestations      of           vowel          reduction in German”. Journal of the International Phonetic Association. 38. pp. 117-136.

    • Morton, J. & W. Jassem (1965). “Acoustic correlates of Stress”. Language and Speech        8. pp. 159-         181.

    •  Sadeghi, V. (2012). “A Phonetic Study of the Lexical Stress in Persian”. Journal of the language Research of Alzahra University. (5) 9. pp. 95-122.

    • Sluijter, A. M. C. & V. J. Van Heuven (1996). “Spectral balance as an       acoustic               correlate of linguistic stress”. Journal of the Acoustical        Society of America            100. pp. 2471-2485.

    • Sluijter, A. M. C. (1995). Phonetic Correlates of Stress and Accent. The   Hague:   Holland Academic Graphics.

    • Small, A. M. & R. A. Campnell (1962). “Temporal differential     sensitivity for     auditory stimuli”. The American Journal of Psychology .  75. pp. 401–410.

    • Taheri, A. (2009). An Analysis of Takestani Tati Dialet. Takestan: Sal Publication.              

    • Van Son, R. J. J. H. & L. C. W. Pols (1998). “An acoustic description of    consonant            reduction”. Speech Communication. 28. pp. 125-140.

    • Van Son, R. J. J. H. & L. C. W. Pols (1990). “Formant frequencies of          Dutch  vowels     in a text, read at normal and fast rate”. Journal of             the Acoustical Society of                America.88. pp. 1683-1693.

    • Ying, G. Sh.; L. H. Jamieson; R. Chen; C. D. Michell & L.              Hsin (1996). “Lexical       stress detection on stress-Minimal word”. Retrieved Desember 1, 2015 from the World Wide Web:         http://purcell.ecn.purdue.edu/Speech.Proceedings.

    • Yarshater, E. (1969). A Grammar of Southern Tati Dialects and Median   Dialect Studies I. The Hague and Paris: Mouton.



جستارهای زبانی
دوره 6، شماره 6
آذر و دی 1394
صفحه 23-46