واژه‌های ویژۀ زبان فارسی: خلأهای موجود در انطباق واژگانی فارس‌نت با شبکۀ واژگانی پرینستون (وردنت)

نویسنده
اکبر حسابی
استادیار زبان‌‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
این پژوهش به بررسی انطباق فارس‌نت با شبکۀ واژگانیِ انگلیسی پرینستون (وردنت) می‌پردازد و در پی پاسخ به پرسش‌های زیر است: آیا دسته‌‌های‌ هم‌معنایی که در فارس‌نت‌ بدون تطابق با وردنت‌اند، واژه‌های ویژۀ زبان فارسی‌اند؟ به‌عبارت‌دیگر آیا این واژه‌ها در زبان انگلیسی آمریکایی و یا شبکۀ واژگانی پرینستون واقعاً خلأ واژگانی به‌شمار می‌روند؟ پرسش دیگر اینکه این موارد را چگونه می‌توان تقسیم‌بندی کرد و درصد هرکدام به چه میزان است؟ آیا می‌توان برای بعضی از آن‌ها با کنکاش و بررسی بیشتر معادلی در انگلیسی یا وردنت پرینستون یافت؛ به‌عبارت‌دیگر آیا می‌توان گفت، خلأ واژگانی‌ نیستند؛ بلکه علت، عدم سهولتِ یافتن معادل‌های آن‌هاست؟ به این منظور، با بررسی نمونه‌ای شامل 2000 دستۀ ‌هم‌معنای فارس‌نت به مواردی که بدون انطباق با دسته‌های‌ هم‌معنای وردنت‌اند، پرداخته می‌شود. دسته‌‌های ‌هم‌معنای یادشده استخراج می‌شوند که حدوداً پانزده درصد از نمونه‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. طبقه‌بندی و بررسی موارد یادشده حاکی از این امر است که درحدود دوسوم از مواردِ بدون انطباق، واژه‌های ویژۀ زبان فارسی‌اند و یک‌سوم دیگر به علل دیگری بدون‌ انطباق‌اند که بسیاری از آن‌ها واژه‌های ویژۀ زبان فارسی نیستند. در پایان با تکمیل اطلاعات موجود در وردنت و فارس‌نت برای برخی از دسته‌های هم‌معنای بدون ‌انطباق در فارس‌نت می‌توان معادل‌هایی در وردنت یا زبان انگلیسی یافت و با تکمیل اطلاعات وردنت می‌توان میان دسته‌های هم‌معنای فارس‌نت و آن‌ها انطباق برقرار کرد.

کلیدواژه‌ها

  • حسابی، اکبر (1388). طراحی و ایجاد شبکه واژگانی اسامی زبان فارسی. رسالۀ دکتری زبانشناسی همگانی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

  • روحی‌زاده‌، مسعود (1386). طبقه‌بندی افعال فارسی برای کاربرد در شبکه واژگانی‌ زبان فارسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

  • فامیان‌، علی‌رضا قلی (1386). بررسی و تحلیل روابط معنایی صفت برای طراحی شبکه واژگانی‌ صفات زبان فارسی. رساله دکتری زبان‌شناسی همگانی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.


 



  • Bakken, K. (2006). “Lexicalization”. In Encyclopedia of Language and Linguistics. (pp.106-108). Second Edition.

  • Bentivogli, L. & E. Pianta )2000 a). “Looking for lexical gaps”. In Ulrich Heid, Stefan Evert, Egbert Lehmann & Christian Rohrer (Eds.). Proceedings of Euralex‌ـ2000 International Congress. (pp. 663-669). Stuttgart: Institut für Maschinelle Sprachverabeitung.

  • Bentivogli, L.; E. Pianta & F. Pianesi (2000 b). “Coping with lexical gaps when building aligned multilingual wordnets”. In Proceedings of LREC 2000. (pp. 12-20). Athens. Greece.

  • Cowie, A. P. (1981). “The treatment of collocations and idioms in learner’s dictionaries”. Applied Linguistics. 2(3). pp. 223‌ـ235.

  • Hutchins, W. J. & H. L. Somers (1992). An Introduction to Machine Translation. London: Academic Press.

  • Keyvan, F.; H. Borjian; M. Kasheff & C. Fellbaum (2006). “Developing PersiaNet: The Persian WordNet”. In Proceedings of the 3rd Global WordNet Conference. (pp. 315‌ـ318). South Korea.

  • Lyons, J. (1977). Semantics 1. Cambridge: Cambridge University Press.

  • Miller, G. (1998). “Forward”. In Christiane Fellbaum (Ed.). WordNet: an Electronic Lexical Database. (pp. xv‌ـxxii). MIT Press.

  • Shamsfard, M. (2008 a). “Developing Farsnet: A lexical ontology for Persian”. In A. Tanács, D. Csendes, V. Vincze, Ch. Fellbaum & P. Vossen (Eds.). Proceedings of the Fourth Global WordNet Conference. (pp. 413‌ـ418). Szeged, Hungary.

  • Shamsfard, M. (2008 b). “Towards Semi automatic construction of a lexical ontology for Persian”. LREC 2008 Proceedings. Marocco.

  • Shamsfard, M. et al. (2010). “Semi Automatic Development of FarsNet; the Persian WordNet”. In Proceedings of the Fifth Global WordNet Conference. (pp. 413‌ـ418). Mumbai. India.

  • Talmy, L. (1985). “Lexicalization patterns: Semantic structure in lexical forms”. In T. Shopen (Ed.). Language Typology and Syntactic Description 3: Grammatical Categories and the Lexicon. (pp. 57–149). Cambridge, UK: Cambridge University Press.

  • Vincze, V. & A. Almási (2014). “Non-lexicalized concepts in wordnets: A case study of English and Hungarian”. In Proceedings of 7th International Conference of the GlobalWordNet Association. (pp. 118-126). Tartu. Estonia.

  • Vossen, P. (2002). “Euro WordNet General Document”. In Euro WordNet Project LE2‌ـ4003 & LE4‌ـ8328 Report. University of Amsterdam.

  • Vossen, P. & L. Bloksma (1998). “Categories and classifications in EuroWordNet”. In Proceeding of LREC 1998. (pp. 15-23). Granada.

جستارهای زبانی
دوره 6، شماره 6
آذر و دی 1394
صفحه 75-103