تحلیل گفتمان انتقادی شیوه نام‌گزینی و حضور/ عدم حضور ایران در مطالب نشریه آمریکایی تایم از دهه 1920

نویسنده
رضا خیرآبادی
عضو هیئت علمی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، تهران، ایران
چکیده
شیوه نام دهی (تشخص بخشی/تشخص زدایی) و بازنمایی افراد و گروه‌ها در تحلیل گفتمان انتقادی، به ویژه رویکرد ون لیون حائز اهمیت در خور توجهی است. هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر، بررسی شیوه نام گزینی و بازنمایی کشور" ایران"، به عنوان یکی از مهمترین نقش آفرینان منطقه حساس خاورمیانه و رقیب سیاسی و ایدئولوژیک ایالات متحده آمریکا در بیش از سه دهه اخیر در مجلهآمریکایی تایم می‌باشد. در این مقاله نحوه حضور/عدم حضور نام ایران و شیوه خطاب نام این کشور (ایران در برابر جمهوری اسلامی ایران) در پیکره مجله تایم در چارچوب الگوی جامعه شناختی-معنا شناختی ون لیون بررسی شده است. داده‌های پژوهش از بین محتوای مطالب منتشر شده در مجله تایم از دهه 1920 تا 2010 (بیش از 5000 هزار مطلب و خبر در مورد ایران) انتخاب و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشان دهنده آن است که تعداد و همچنین شیوه بازنمایی ایران در مجله مذکور در دهه‌های مختلف با تفاوت‌های معنا‌داری رو به رو بوده است و در این بین نام دهی ایران با سیستم حکومتی آن کاملا جهت گیرانه و در راستای اهداف و اغراض گردانندگان و سیاست گذاران نشریه تایم بوده است، به گونه‌ای که در برابر بیش از 2500 بار ارجاع به نام ایران از سال 1980 به بعد فقط 8 مورد ارجاع به نام "جمهوری اسلامی ایران" عمدتا در بافت‌های منفی به همراه تشخص بخشی منفی همراه با توصیف گر‌هایی به شدت سوگیرانه وجود داشته است. نتایج این پژوهش علاوه بر یافته‌های نظری می‌تواند رهیافتی تازه در برداشت مخاطبان عام رسانه‌های مهم بین المللی نیز محسوب گردد.

کلیدواژه‌ها

  • آقاگل‌زاده، فردوس،  رضا خیرآبادی و ارسلان گلفام (1392). «مطالعۀ تطبیقی شیوه بازنمایی کنش‌گران ایرانی و غربی در پروندۀ هسته‌ای ایران در رسانه‌های بین‌المللی (الگوی 2008 ون‌لیون)». جستارهای زبانی. د4. ش1 (پیاپی 13). فروردین. صص 1-19.

  • پهلوان‌نژاد، محمدرضا، رحمان صحراگرد و محمدهادی فلاحتی (1388). «شیوه‌های بازنمایی کارگزاران اجتماعی در نشریات دورۀ مشروطه ازمنظر گفتمان شناسی انتقادی با عنایت به مؤلفه‌های گفتمان‌مدار جامعه‌شناختی‌ـ‌ معنایی» زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان. مجله دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی مشهد. پاییز و زمستان. 1(1). صص 51-73.

  • حیدری‌تبریزی، حسین و سیدآیت‌الله رزمجو (1384). «شیوه‌‌های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در گفتمان فارسی: تحلیل توجیهی گفتمان با عنایت به مؤلفه‌‌های جامعه‌شناختی‌ـ‌معنایی»، نشریۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز. تابستان. 48(195). صص 1-34.

  • یارمحمدی، لطف‌الله و لیدا سیف (1383). «بازنمایی کارگزاران اجتماعی در منازعات فلسطین و اسراییل ازطریق ساختارهای گفتمان‌مدار جامعه شناختی‌ـ‌معنایی». مجموعه مقالات ششمین کنفرانس زبانشناسی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

  • Chomsky, N. & E. S. Herman (1998). Manufacturing Consent. New York: Pantheon Books.

  • Fairclough, N. (2001). Language and Power. London: Longman.

  • Fairclough, N. (2003). Analysing Discourse. London: Routledge.

  • Fowler, R. (1991). Language in the News. London: Routledge.

  • Galtung, J. & M. H. Ruge (1965). “The structure of foreign news: The presentation of the Congo, Cuba and Cyprus crises in four Norwegian newspapers”. Journal of Peace Research. 2 (1). Pp. 64-90.

  • Van Dijk, T. A. (1989). News as Discourse. Hillsdale. NJ: L. Erlbaum Associates.

  • Van Leeuwen, T.  (1993). Language and Representation: The Recontextualisation of Participants, Activities and Reactions. Ph.D. Dessertiation, University of Sydney.

  • Van Leeuwen, T.  (1995). “Representing social action”.  Discourse and Society 6(1). Pp. 81–106.

  • Van Leeuwen, T.  (1996). “The representation of social actors.” In C. R. Caldas-Coulthard and M. Coulthard (Eds.). Texts and Practices: Readings in Critical Discourse Analysis .Pp. 32–70. London: Routledge.

  • Van Leeuwen, T.  (2008). Discourse and Practice, New Tools for Critical Discourse Analysis. Oxford: Oxford university press.



جستارهای زبانی
دوره 7، شماره 2
خرداد و تیر 1395
صفحه 1-18