دکتری زبان شناسی همگانی، دبیر آموزش و پرورش و مدرس دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
چکیده
هدف از نگارش این مقاله، توصیف و تحلیل فرایندهای واجی کشش جبرانی، حذف، تضعیف، ارتقاء واکه‌ای و قلب در گویش گالشی اشکور است. چهارچوب نظری این پژوهش، واج‌شناسی بهینگی است. به‌همین‌منظور، با ده گویشور، هرکدام به‌مدتِ یک ساعت گفت‌وگو شده و داده‌ها گرد‌آوری شده‌اند. افزون‌بر این، نگارنده خود، گویشور بومی است. داده‌ها برمبنای الفبای آوانگار بین‌المللی IPA آوانویسی شده و روش تحقیق نیز توصیفی‌ـ تحلیلی بوده است. در گویش گالشی، حذف همخوان‌های چاکنایی //h, ? در واژه‌های دو هجایی در ساخت‌های هجایی cvc.cv(c)رخ می‌دهد و منجربه کشش جبرانی واکه در هجای اول می‌شود. فرایند حذف همخوان /t/ و /d/ به‌عنوان عضو دوم خوشه یا توالی همخوان‌ها، حذف همخوان واک‌دار پایانی پس از واکه‌های کشیده رخ می‌دهد، در فرایند تضعیف تبدیل همخوان /b/ به [v] و/q/ به [X] رخ می‌دهد و در فرایند ارتقاء واکه‌ای، واکۀ افتادۀ /e/ به واکۀ افراشتۀ] [i تبدیل می‌شود. در فرایند قلب نیز در واژه‌های «مدرسه، کبریت، تاکسی» دیده می‌شود. نتایج به‌دست‌آمده، حاکی‌از آن است که فرایند تضعیف و حذف در این گویش دارای بیشترین بسامد و فرایند قلب دارای کمترین بسامد است.
کردزعفرانلوکامبوزیا، عالیه و منصور شعبانی (1386). «برخی از فرایندهای واجی در گویش گیلکی رودسر». مجلۀ علمی‌ـپژوهشی انجمن زبان‌شناسی ایران. س3. ش1 (پیاپی 5) صص 21-39.
کردزعفرانلوکامبوزیا، عالیه (1385). واج‌شناسی رویکردهای قاعده‌بنیاد. چاپ اول. تهران: سمت.
کریستن‌سن، آرتور (1374). گویش گیلکی رشت. ترجمۀ جعفر خمامی‌زاده. تهران:سروش.
Arlotto, A. (1981). Introduction to Historical Linguistics. Lanham: University Press of America.
Beckman, J. (1998). Positional Faithfulness. Ph.D. Dissertation. University of Massachusetts. Amherst.
Hooper, J. (1972). “The Syllable in Phonological Theory”. Language. 48. Pp. 525-540.
Kenstowich, M. (1994). Phonology in Generative Grammare. Cambridge: Blackwell publishing.
Kirchner, R. (1998). An Effort-Based Approach to Consonant Lenition.Ph.D.Dissection. Los Angeles: University of California.
McCarthy, J. & A. Prince (1996). “Prosodic Morphology 1986”. Report No.Rucc-TR-32. New Bvruswick. NJ: Rutgers University Center for Cognitive Science.
McCarthy, J. (2002). A Thematic Guide to Optimality Theory. Cambridge: Cambridge University.
Monnier-Williams, M. (1976). A Sanskrit –English Dictionary. 8th Edition. Oxford: Oxford University Press.
Silkirk, E.O. (1984). “On the major class features and syllable theory”. In M. Aronoff & R.T. Oehrle (Eds.). Language Sound Structure: Studies in Phonology Presented to Morris Halle by his Teachers and Students. Pp. 107-113). Cambridge. M.A.: MIT Press.
Walker, R. (2001) “ P ositional Markedness in Vowel Harmony”. In: C. Frey, A.D. Green & R.Van de Vijver (Eds.). Proceedings of HILP 5.
جستارهای زبانی