ادب و بی‌ادبی در رمان‌های نوجوانان فارسی‌زبان

نویسندگان
بهمن زندی 1
حسین رحمانی 2
یحیی مدرسی 3
مریم سادات غیاثیان 4
بهمن زندی 1
1 استاد زبانشناسی همگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 استاد زبانشناسی همگانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
4 استادیار زبانشناسی همگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
پژوهش حاضر در نظر دارد با استفاده از نظریه‌های کاربردشناسی زبان‌ ـ‌ـ نظری ادب براون و لوینسون (1987) و نظری بی‌ادبی کالپپر (1996) ــ در ادبیات داستانی، به بررسی راهبردهای ادب و بی‌ادبی در ده رمان برگزید نوجوانان فارسی‌زبان بپردازد. جامع آماری پژوهش، رمان‌های نوجوانان فارسی‌زبان منتشرشده در فاصل سال‌های 1391-1381 است. نمونۀ آثار بررسی‌شده بر پای معیارهای تألیفی‌بودن، گفت‌وگومحوربودن و موردتأییدبودن ازسوی صاحب‌نظران در جشنواره‌ها، نقد و بررسی‌ها، جوایز دریافتی و ... انتخاب شده است. این پژوهش به دو پرسش اساسی پاسخ می‌دهد: 1. استفاد شخصیت‌های نوجوان از راهبردهای ادب و بی‌ادبی در میان گروه همسالان و در برخورد با دیگر شخصیت‌ها چه تفاوتی دارند؟ 2. به‌طورکلی، شخصیت‌های رمان نوجوانان، بیشتر از راهبردهای ادب استفاده می‌کنند یا از راهبردهای بی‌ادبی؟ نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، براساس آزمون آماری خی‌دو، حاکی از آن است که شخصیت‌های نوجوان در این رمان‌ها در میان گروه همسالان از راهبردهای بی‌ادبی بیشتر استفاده می‌کنند و در برخورد با دیگر شخصیت‌ها بیشتر از راهبردهای ادب استفاده می‌کنند. افزون‌براین، در رمان‌های نوجوانان فارسی‌زبان شخصیت‌ها با اختلاف معنی‌داری، بیشتر از راهبردهای ادب استفاده می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

  • آقاگل‌زاده، فردوس (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

  • اکبرپور، احمد (1382). من نوکر بابا نیستم. تهران: افق.

  • امیریان، داوود (1390). گردان قاطرچی‌ها. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

  • بابامرندی، مژگان (1391). من یک مرد عنکبوتی شبیه رستم خواهم شد. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

  • بایرامی محمدرضا (1383). پل معلق. تهران: افق.

  • بایرامی محمدرضا (1387). گرگها از برف نمی‌ترسند. تهران: قدیانی.

  • پوشنه، آتنا و مرتضی بابک‌معین (1392). «مطالعۀ تطبیقی شیوۀ بازنمایی کنشگران ایرانی و غربی در پروند هسته‌ای ایران در رسانه‌های بین‌المللی (الگوی 2008 ون‌لیون)». جستارهای زبانی. د 4، ش 2، (پیاپی 14)، تابستان. صص 25-1.

  • حاجی‌محمدی، ساناز (1389). بررسی زبان غیرمؤدبانه بین زنان و مردان فارسی‌زبان تهرانی. دانشگاه علامه طباطبایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی.

  • خانیان، جمشید (1387). طبقۀ هفتم غربی. تهران: افق.

  • خانیان،جمشید (1380). شب گربه‌های چشم‌سفید. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

  • خدایی‌مقدم، معصومه (1392). طرحواره ادب و احترام و واژه ها و عبارات پرکاربرد مرتبط با آن در زبان فارسی از منظر نظریه براون و لوینسون. دانشگاه فردوسی مشهد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی.

  • رفیعی‌سخایی، سودابه (1390). تحلیل گفتمان ادب در شخصیت‌پردازی و پیشبرد کنش نمایشنامه: مطالعۀ موردی گزیده‌ای از نمایشنامه‌های ایرانی. دانشگاه هنر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی.

  • شاه‌آبادی، حمیدرضا (1386). لالایی برای دختر مرده. تهران: افق.

  • شکاری، الهه (1390). مطالعه زبان و قدرت در گفتمان محل کار فارسی زبانان با توجه به صورت‌های خطاب و استراتژی‌های ادب. دانشگاه تبریز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد هنرهای نمایشی.

  • فرکلاف، نورمن(1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.

  • گلشیری، سیامک (1389). اولین روز تابستان.  تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

  • یوسفی، محمدرضا (1382). گواتی. تهران: شعله اندیشه.


 



  • Ahmadian, M. J. & A.  EslamiـRasekh (2011). “A Comparative study of reprimand strategies: evidence from Iranian and American speech communities”. The Social Sciences 6 (1). Pp. 1ـ 7.

  • Allami, H. & M. Nekouzadeh (2011). “Congratulation and ositive politeness strategies in Iranian context in theory and practice”. Language Studies. Vol. 1. No. 11. Pp. 1607-1613.

  • Aydinoglu, N. (2013). “Politeness and impoliteness strategies: An analysis of gender differences in Geralyn L. Horton’s Plays”. Procedia 83. Pp. 473 – 482.

  • Behnam, B. & M. Niroomand (2011). “An Investigation of Iranian EFL learners’ use of politeness strategies and power relations in disagreement across different proficiency levels”. English Language Teaching. No. 4. Pp. 204ـ220.

  • Brown, P. & S. C. Levinson (1987). Politeness: Some Universals in Language Usage. London: Cambridge University Press.

  • Craig, R.; K. Tracy & F. Spisak (1986). “The Discourse of requests: assessment of a politeness approach”. Human Communication Research 12. Pp. 437ـ468.

  • Culpeper, J. (1996). “Towards an anatomy of impoliteness”. Journal of Pragmatics 25. Pp. 349–367.

  • Culpeper, J., D. Bousfield & A. Wichmann (2003). “Impoliteness revisited: with special reference to dynamic and prosodic aspects”. Journal of Pragmatics. 35 (10/11). pp. 1545–1579.

  • Cutrone, P. (2011). “Politeness and face theory: Implications for the backchannel style of Japanese L1/L2 Speakers”. Language Studies Working Papers. Vol. 3. Pp. 51ـ57.

  • Eelen, G. (2001). A Critique of Politeness Theories. Manchester: St. Jerome.

  • Febrianuswantoro, Y. (2012). The Use of Taboo Words Between Main Characters Seen in Conviction Movie. English Department, Faculty of Letters, State University of Malang.

  • Holmes, J. (1995). Women, Men and Politeness. London: Longman.

  • Haugh, M. (2010). “When is an email really offensive? argumentativity and variability in evaluations of impoliteness”.Journal of Politeness Research. Vol. 6(1). Pp. 7ـ31.

  • Kantara, A. (2010). “Impoliteness strategies in house M.D”. Lodz Papers in Pragmatics. 6. 2. Pp. 305ـ339.

  • Lakoff, R. T. (1989). “The way we were; or, the real actual truth about generative semantics: a memoir”. Journal of Pragmatics 13. Pp. 939–988.

  • Leech, G. (1983). Principles of Pragmatics. London & New York: Longman.

  • Mills, S. (2003). Gender and Politeness. Cambridge: Cambridge University Press.

  • Murni, S. M. & M. Solin (2012). “Linguistic impoliteness: a small corpus analysis on the use of impolite language by children”. Aceh International Journal of Social Sciences. 1 (1). Pp. 11ـ15.

  • Ning, Z. (2008). “Analyzing the meaning in interaction in Politeness strategies in scent of a woman”. The Journal of International Social Research. Vol.1/4. Pp. 630ـ647.

  • Niroomand, M. (2012).“ An exploration of upperـintermediate Iranian EFL learners’ perception of politeness strategies and power relations in disagreement”. English Language Teaching 5. No. 10. Pp. 180ـ191.

  • Penman, R. (1990). “Facework and politeness: multiple goals in courtroom discourse”. Journal of Languageand Social Psychology 9. Pp. 15ـ38.

  • Sadeghi, S. (2012). “Application of critical classroom discourse analysis in analyzing classroom interaction”. English Language Teaching 5. No. 1. Pp. 166ـ173.

  • Salmani Nodoushan, M. A. (2012). “Rethinking face and politeness”.International Journal of Language Studies (IJLS). Vol. 6 (4). Pp. 119ـ140.

  • Shahrokhi, M & J. J. Mohd (2012). “The realization of apology strategies among Persian males”. Procedia 46. pp. 692–700.

  • Sifianou, M. (1992). Politeness Phenomena in England and Greece: A CrossـCultural Approach. Oxford: Oxford University Press.

  • Sifianou, M. (2012). “Disagreements, face and politeness”. Journal of Pragmatics 44. Pp. 1554–1564.

  • Tracy, K. & S. J. Tracy (1998). “Rudeness at 911: reconceptualizing face and face Attack”. Human CommunicationResearch. 25 (2). Pp. 225–251.

  • Watts, R. J. (2003). Politeness. Cambridge: Cambridge University Press.

  • Wibowo, G. P. & E. Kuntjara (2013). “Impoliteness strategies used on online comments in an Indonesian football website”. International Relations 1. No. 1. Pp. 166ـ 173.


 

جستارهای زبانی
دوره 7، شماره 5
آذر و دی 1395
صفحه 1-22