بررسی‌زمینه‌سازی نمود و صیغه فعل در گفتمان روایی کودکان فارسی زبان

نویسندگان
عباسعلی آهنگر 1
ستاره مجاهدی رضاییان 2
1 دانشیار زبان‌شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
چکیده
زبان‌ها از ابزارهای زبانی مختلفی برای سازمان‌دهی جریان اطلاعات گفتمان استفاده می‌کنند. یکی از این ابزارها، زمینه‌سازی اطلاعات است که از طریق آن روایت‌گر اطلاعات اصلی و فرعی را در روایت مشخص می‌کند. اطلاعات اصلی که پایه روایت را تشکیل می‌دهند پیش‌زمینه، اما اطلاعات فرعی که وقایع حاشیه‌ای روایت را نشان می‌دهند، پس‌زمینه اند. چنین سازمان‌دهی باعث پیوستگی بیشتر میان پاره‌گفتارهای گفتمان و همچنین انتقال موثرتر اطلاعات می‌شود. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل چگونگی تحقق زمینه‌سازی در قالب پیش‌زمینه‌سازی و پس‌زمینه‌سازی در گفتمان‌روایی کودکان‌فارسی‌زبان براساس ابزار زبانی نمود (کامل/ناقص) و صیغه فعل (معلوم/مجهول) و همچنین تاثیر سن بر به‌کارگیری این ابزارها است. داده‌های پژوهش شامل روایت‌های گفتاری تولیدشده توسط کودکان 7، 9، 11 ساله و یک گروه کنترل بزرگسالان 30 ساله دختر بودند، که با استفاده از دو داستان تصویری (Hickmann, 2004) مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج نشان داد رابطه معناداری بین میزان به‌کارگیری نمود کامل و ناقص و سن کودکان مورد آزمون وجود داشت، به این ترتیب که با افزایش سن به‌کارگیری نمود کامل در پیش‌زمینه کاهش و به‌کارگیری نمود ناقص افزایش یافت. برعکس، در بزرگسالان به‌کارگیری نمود کامل در پیش‌زمینه افزایش اما نمود ناقص کاهش یافت. در پس‌زمینه نیز این رابطه به‌همین ترتیب مشاهده گردید. بعلاوه، به‌کارگیری صیغه معلوم فعل در روایت‌ها نسبت به به‌کارگیری صیغه مجهول فعل غالب‌تر بود و رابطه معناداری بین به‌کارگیری صیغه مجهول فعل در پیش‌زمینه و پس‌زمینه و سن آزمودنی ها مشاهده نگردید.

کلیدواژه‌ها

  • پشتوان، حمیده؛  حق‌بین، فریده و آزیتا افراشی. (1394). «بازنمود رویداد حرکتی در گفتار روایی کودکان فارسی‌زبان در نگرش شناختی». جستارهای زبانی. د 6. ش 3 (تابستان). صص 19ـ43.

  • تولان، مایکل. (1386). روایت‌شناسی: درآمدی زبان‌شناختی‌ـ‌انتقادی. ترجمه سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سمت.

  • دبیرمقدم، محمد. (1384). «مجهول در زبان فارسی». پژوهش‌های زبان‌شناختی فارسی (مجموعه مقالات). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

  • گلفام، ارسلان. (1385). اصول دستور زبان. تهران: سمت.

  • ماهوتیان، شهرزاد. (1384). دستور زبان فارسی ازدیدگاه رده‌شناسی. ترجمه مهدی سمائی. تهران: مرکز.

  • مشکوۃ الدینی، مهدی. (1384). دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی. تهران: سمت.

  • وحیدیان کامیار، تقی. (1371). «فعل‌های لحظه‌ای، تداومی، لحظه‌ای‌ـ‌‌تداومی». مجله زبان‌شناسی. س 9. ش 2. صص 70ـ75.



  • Bazzanella, C. & D. Calleri, (1991). “Tense coherence and grounding in children’s narratives”. Text. 11(2). Pp. 175-87.

  • Berman, R.A. & D.I. Slobin (1994). Different Ways of Relating Events in Narrative: A Crosslinguistic Developmental Study. NJ: Lawrence Erlbaum.

  • Comrie, B. (1998). Aspect. Cambridge: Cambridge University Press.

  • Dooley, R.A. & S.H. Levinsohn (2000). Analyzing Discourse: A Manual of Basic Concepts. SIL International.

  • Fayol, M.; M. Hickmann; I. Bonnotte & J.E. Gombert (1993). “The effects of narrative context on French verbal inflections: A developmental perspective”. Journal of Psycholinguistic Research. Vol. 22. Pp: 453-478

  • Foley, W.A. & R.D. Van Valin (1984). Functional Syntax and Universal Grammar. Cambridge: Cambridge University Press.

  • Hickmann, M. (2004). Children’s Discourse: Person, Space and Time across Languages. Cambridge: Cambridge University Press.

  • Hockett, C.F. (1960). “The origin of speech”. Scientific American, 203. Pp. 88-111.

  • Levinsohn, S.H. (2010). Self-Instruction Materials on Narrative Discourse Analysis. SIL International.

  • Perlmutter, D. & P. Postal (1977). “Toward a universal characterization of passivization”. Proceeding of the 3rd Annual Meeting. Berkeley Linguistic Society. pp. 394-417.

  • Prince, E. (1981). “Toward a taxonomy of given-new information”. Radical Pragmatics. Ed. By Peter Cole. Pp. 223-56. New York: Academic Press.

  • Roberts, J. R. (in cooperation with Behrooz Barjasteh Delforooz & Carina Jahani). (2009). A Study of Persian Discourse Structure. Uppsala: Acta Universitatis Upsaliensis.

  • Smith, C.S. (2003). Modes of Discourse: The Local Structure of Texts. Cambridge: Cambridge University Press.

  • Tallerman, M. (1998). Understanding Syntax. 1st ed. London: Hodder Arnold.

  • Tallerman, M. (2011). Understanding Syntax. 3rd ed. London: Hodder Arnold.

  • Talmy, L. (2000). Toward a Cognitive Semantics.Vol. 2: Typology and Process in Concept Structuring. The MIT Press.


 


 

جستارهای زبانی
دوره 8، شماره 1
فروردین و اردیبهشت 1396
صفحه 155-177