بررسی تأثیر مهارت های تفکر نقادانه بر مهارت درک مطلب متون ادبی دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی در ایران

نویسندگان
سجاد اسماعیلی 1
عیسی متقی زاده 2
1 دانش آموخته رشته زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2 دانشیار رشته زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
بررسی تأثیر مهارت‌های تفکر نقادانه بر مهارت درک مطلب متون ادبی دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی در ایران
مهارت درک مطلب یکی از مهارت‌های اساسی و مهم برای فهم معنا و افکار موجود در متن است. توجه به این مهارت در دروس متون ادبی یکی از مهم­ترین موضوعات حوزه آموزش زبان به شمار می‌رود. استفاده از روش‌های صحیح تدریس متون ادبی می­تواند در تقویت مهارت خواندن و درک مطلب دانشجویان نقش ایفا کند. تدریس این متون بر مبنای مهارت­های تفکر نقادانه، علاوه بر تحقق تمامی اهداف متون ادبی، درک مطلب دانشجویان را نیز بهبود می­بخشد. هدف جستار حاضر، بررسی تأثیر مهارت‌های تفکر نقادانه بر مهارت درک مطلب متون ادبی نزد دانشجویانِ مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات عربی است. روش مورد استفاده، روش نیمه‌تجربی بود. نمونه آماری پژوهش 64 نفر از دانشجویان ترم سوم رشته زبان و ادبیات عربی بود که به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شدند. گروه کنترل با روش سنتی و گروه آزمایش با روش مبتنی بر مهارت­های تفکر نقادانه آموزش داده شدند. یافته‌ها نشان داد بین علمکرد دو گروه تفاوت معنادار وجود دارد و استفاده از مهارت‌های تفکر نقادانه در تدریس متون ادبی عربی بر مهارت درک مطلب دانشجویان تأثیر دارد.

کلیدواژه‌ها

  • أبو‌شریفة، عبدالقادر و حسین لافی (1993). مدخل إلی تحلیل النص الأدبی. ط 1. عمان: دار‌الفکر للنشر.

  • الأسطل، هند توفیق (2008). مهارات التفکیر الناقد المتضمنة فی محتوی منهاج الأدب و النصوص للصف الحادی عشر و مدی اکتساب الطلبة لها. رساله الماجستیر فی مناهج و طرق تدریس اللغه العربیة، کلیه التربیه الإسلامیة، الجامعه الإسلامیة. غزه، فلسطین. صص 1-193.

  • برک، لورا (1383). روان‌شناسی رشد. ترجمه یحیی سید‌محمدی. تهران: ارسباران.

  • پوراحمدی، ماهپاره (1391). «بررسی تأثیر استفاده از فعالیت‌های زبانی در بالا بردن مهارت خواندن و درک مطلب زبان‌آموزان ایرانی». فصلنامة اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی. س 7. ش 3. صص 35-43.

  • پیشقدم، محمدرضا (2008). «افزایش تفکّر انتقادی از طریق مباحثه ادبی در کلاس‌های زبان انگلیسی». جستارهای ادبی. ش 40 (4). صص 153-167.‎

  • الجعلی، ابراهیم طه (1986). فصول فی تدریس الأدب و البلاغة و النقد. مکه المکرمه: مکتبه الطالب الجامعی.

  • حجتی، سید‌محمد‌علی و محمد مهدی خسروانی (1393). «تفکر نقادانه؛ تحلیل و نقد تعریف‌ها». مجله فلسفه و کلام اسلامی. س 47. ش 2 (پاییز و زمستان). صص 183-202.

  • السلامی، جاسم (2003). طرق تدریس الأدب العربی. ط 1. عمان: دارالمناهج.

  • شکیبا، أبوالقاسم و حسن اسدزاده (1392). «بررسی تأثیر انسجام متن در سطح خرد و کلان بر بهبود درک مطلب». مجله پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی. ش 30 (پاییز). صص 50-66.

  • الشمری، هدی‌ علی و سعدون محمود الساموک (2005). مناهج اللغه العربیة و طرق تدریسها. ط 1. الأردن: دار وائل للنشر.

  • صباح، سمیه و مژگان رشتچی (1395). «تجزیه و تحلیل ﺗﺄثیر کاربست فعاﻟﻳتﻫای تأملی بر توانایی تفکر نقادانه دبیران ایرانی ‌زبان انگلیسی». مجله جستارهای زبانی. صص 1-21.‎

  • الضبع، محمد (2006). المناهج التعلیمیة صناعتها و تقویمها. ط 1. القاهره: مکتبه الآنجلو المصریه.

  • ضیف، شوقی. (1998). الفن و مذاهبه فی النثر العربی. القاهرة: دارالمعارف.

  • قاضی مرادی، حسن (1391). درآمدی بر تفکر انتقادی. چ 2 تهران: دات.

  • کلانتری، رضا و مهناز سعیدی (1388). «تأثیر روش تدریس تکلیف‌محور بر درک مطلب زبان‌آموزان». مجله علوم تربیتی.س 2. ش 6 (تابستان). صص 175- 187.

  • معرفت، فهیمه (1384). «نگاهی نو به کاربرگ».مجله زبان‌شناسی کاربردی. ش 2. د 7. صص 79-96.

  • میرلوحی، سید‌علی (1393). مختارات من روائع الادب العربی فی العصر العباسی الأول. چ 3. تهران: سمت.

  • ناعمی، علی‌محمّد (1381). روان‌شناسی آموزش زبان (زبان‌آموزی).سبزوار: آژند.

  • نریمانی، محمد؛ رویا نوری و عباس ابوالقاسمی (1394). «مقایسه اثر‌بخشی راهبردهای آگاهی واج‌شناختی و چند‌حسی فرنالد بر پیشرفت مهارت‌های خواندن و درک مطلب دانش‌آموزان نارسا‌خوان». مجلة ناتوانی‌های یادگیری. د 4. ش 3. صص 104-120.

  • الوسیمی، عماد‌الدین عبد‌المجید (2003). «فاعلیه برنامج مقترح فی الثقافه البیولوجیه لدی طلاب الصف الثانی الثانوی، القسم الأدبی». دراسات فی المناهج و طرق التدریس. ع 91. صص 205- 261.

  • الهاشمی، عابد توفیق (2006). طرائق تدریس مهارات اللغه العربیة للمراحل الدراسیة. ط 1. بیروت: الرساله للنشر.

    • Al Salami, J. (2003). Methods of Teaching Arabic Literature. Oman: Al Menhaj Publication [In Arabic].

    • Andolina, M. (2001). Critical thinking for Working Students. Columbia, Delmar press.

    • Azimi, H. (2007). On the attitude of English teachers and University Students in the Implementation of Critical Pedagogy. Unpublished master’s thesis. Tehran: Tarbiat Modarres University.

    • Bataineh, O. & F. k. Alazzi (2009). “Perceptions of Jordanian secondary schools teachers towards critical thinking, International education”. Pro Quest Education Journals. 38 (2). pg. 56.

    • Burkhart, L. (2006). “Thinking critically about critical thinking: Developing thinking skills among high school students”. Unpublished PhD dissertation. Claremont, CA: The Claremont Graduate University.

    • Dembo, M. H.)1994(. Applying Educational Psychology. New York, Long Man Gather Cole.

    • Dewey, J. (1910). How We Think. Heat: New York.

    • Ennis, R. (1996). Critical Thinking. Prentice-Hall.

    • Ennis, R. H. (1987). “A taxonomy of critical thinking dispositions and abilities”. In J. Baron & R. Sternberg (Eds.), Teaching thinking Skills: Theory and Practice. New York: W.H. Freeman. Pp.9-26.

    • Fisher, A. (2001). Critical Thinking: An Introduction. Cambridge. Cambridge University Press.

    • Glaser, E. (1941). An Experiment in the Development of Critical Thinking. Teacher’s College, Columbia University.

    • Goodman, K. (1994). “Reading, writing and written texts: A transactional
      sociopsycholinguistic view”. In R. Ruddell & M. Rudde l (eds.). Theoretical Models and Process of Reading. 4th ed. Newark, DE: International Reading Association.

    • Grabe, W. & F. L. Stoller (2001). Reading for Academic Purpose: Guidelines for ESL/EFL Teacher. In M., Celce-Murcia, Teaching English as a second or foreign language (3rd ed., pp. 187-203). Boston, MA: Heinle & Heinle.

    • Hadley, A. O. (2003). Teaching Language in Context (3rd Ed.). Boston: Heinle& Heinle Publishers.

    • John, D. (1910). How We Think. Heat. New York.

    • Koda, K. (2005). Insights into Second Language Reading: A Cross-linguistic Approach. Cambridge. Cambridge University Press.

    • Paul, R. (2009). The Miniature Guide to Critical Thinking Concepts and Tools. The Foundation for Critical Thinking

    • Paul, R.; A. Fisher & G. Nosich (1993). Workshop on critical thinking strategies. Foundation for Critical Thinking Strategies Sonoma State University.

    • Richards, J. S. & W. A. Renandya (2002). Methodology in Language Teaching: An anthology of Current Practice. Cambridge: Cambridge University Press.

    • Rodgers, T. S., & Richards, J. C. (2001). Approaches and methods in language teaching. Cambridge University Pres.

    • Tabačková, Z. (2015). Outside the Classroom Thinking Inside the Classroom Walls: Enhancing Students’ Critical Thinking through Reading Literary Texts.Procedia-Social and Behavioral Sciences Journal. 186. Pp. 726-731.

    • Watson, G. (1980). Watson-glaser Critical Thinking Appraisal. San Antonio, TX: Psychological Corporation.

    • Woolfolk, Anita E. (1990). Educational Psychology, 4thed. New Jersey, Englewood Cliffs. Pp. 228-230.

    • Yuan, H. et al. (2007). Promoting Critical Thinking Skills Through Problem – Based Learning. Fundan University, Chinghai, China.




 

جستارهای زبانی
دوره 8، شماره 2
خرداد و تیر 1396
صفحه 1-23