بررسی جنبه‌های فرهنگی‌- قومی پایدارهای مقایسه‌ای (تشبیهات مثل‌گونه) توصیف‌کننده ظاهر در زبان‌های روسی و فارسی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری آموزش زبان روسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 استاد گروه زبان روسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
مطالعات زبان‌شناسی فرهنگی از اواخر قرن بیستم تا‌کنون به بررسی و تفسیر ارتباط متقابل زبان و فرهنگ و عناصر سازنده تصویر زبانی جهان پرداخته است. فرهنگ و زیر‌مجموعه‌های آن از جمله عناصر مهم هویت ملی به شمار می‌آیند. یکی از عناصر مهم فرهنگ عامه، امثال هستند که کاربرد و گستردگی آن‌ها باعث شده است نقش مهمی در فرهنگ‌سازی و شکل‌گیری تصویر زبانی جهان داشته باشند. هر زبان دارای تصویر جهانی خاص خود است که نتیجه انعکاس دانش و شناخت گویشوران آن زبان از جهان است. پایدارهای مقایسه‌ای یا همان تشبیهات مثل‌گونه، لایه خاصی از امثال هستند که کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته‌اند؛ مبنای شکل‌گیری آن‌ها مقایسه است و مقایسه، جزو جهانی‌های ذهن واز اولین فعالیت‌های شناختی انسان به شمار می‌آید. پایدارهای مقایسه‌ای، آینه تمام‌نمای تصویر جهانی زبان و نگرش اقوام مختلف به جهان هستند؛ زیرا نسخه صیقل‌یافته سال‌ها تلاش همگانی مردم از درک جهان بوده و پایه منطقی استواری دارند که خاص گویشوران همان زبان است. مشخصه‌های نگاه‌های قومی به جهان در پایدارهای مقایسه‌ای به‌عنوان یکی از عناصر زبانی، به‌ویژه هنگام مقایسه آن‌ها با زبان، دیدگاه و نگرش ملت دیگر بیش از پیش آشکار می‌شود. پژوهش حاضر با روش مقایسه‌ای- تحلیلی و روش آماری با بررسی پایدارهای مقایسه‌ای توصیف‌کننده ظاهر انسان در زبان‌های روسی و فارسی به مقایسه و تحلیل تصویر جهانی زبانی گویشوران این زبان‌ها پرداخته و نشان می‌دهد کدامین عناصر فرهنگی در شکل‌گیری آن‌ها دخیل هستند و چه میزان شباهت و تفاوت میان نگرش‌های فرهنگی و ملی این اقوام در پایدارهای مقایسه‌ای تجلی یافته است.

کلیدواژه‌ها


  • ابریشمی، احمد (1376). مثل‌شناسی و مثل‌نگاری. تهران: زیور.

  • دهخدا، علی‌اکبر (1363). امثال و حکم. چ 6. تهران: سپهر.

  • ذوالفقاری، حسن (1392). فرهنگ بزرگ ضرب‌المثل‌های فارسی. تهران: علم.

  • ذوالفقاری، حسن (1394). «گونه‌شناسی ساخت‌های قالبی در زبان عامه». دو‌ماهنامه جستارهای زبانی. د 6. ش 4 (پیاپی 25). صص 69-98.

    • Алефиренко Н.Ф. (2010). Лингвокультурология. Ценностно-смысловое пространство языка: учебное пособие. Москва: Флинта.

    • Горбачевич К.С. (2004). Словарь сравнений и сравнительных оборотов в русском языке: около 1300 словарьных статей. Москва: ООО«Издательство АСТ»: ООО «Издательство Астрель»: ЗАО НПП«Ермак».

    • Лебедева Л.А. (2011). Устойчивые сравнения русского языка: краткий тематический словарь. Москва: Флинта.

    • Лебедева Л.А.  (1999). Устойчивые сравнения русского языка во фразеологии и фразеографии, автореф. дис. кан. фил. наук: 10.02.01, Краснодар. 40с.

    • Маслова В.А. (2001).  Лингвокультурология: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. Заведений. Москва:  Академия.

    • Мокиенко В.М., Никитина Т.Г. (2008).  Большой словарь русских народных сравнений. Москва: ЗАО < ОЛМА Медиа Групп>.

    • Огольцев В.М. (2001). Словарь устойчивых сравнений русского языка(синонимо- антонимический). Москва: Астрель.

    •  Потебня А.А. (1997). Из лекций по теории словесности. Басня. Пословица. Поговорка. Лекция восьмая. Москва:  Русская словесность: Антология. С.76.

    • Ройзензон Л.И., Ройзензон С.И. Некоторые соображения о сравнительном изучении фразеологии (на материале устойчивых компаративных оборотов восточных языков) // Вопросы фразеологии и грамматического строя языков. Ташкент, 1967.  С. 110- 114.

    •