آموزش زبان با رویکرد شناختی: اهمیت علوم اعصاب شناختی در آموزش زبان خارجی

نویسنده
محمود رضا گشمردی
دانشیار زبان فرانسه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
بشر از دیرباز در جست‌و‌جوی درک فرآیندهای ذهنی در استدلال، تصمیم‌گیری، یادگیری و سایر فعالیت­های ذهنی بوده است؛ اما مطالعه علمی ذهن انسان از چند دهه قبل با پیدایش علوم شناختی آغاز شد. برخی علوم نیز برای به‌روزمانی و دستیابی به دستاوردهای جدید، به علوم شناختی گرایش پیدا کردند و پسوند شناختی در بسیاری از این علوم به‌کار رفت. آموزش زبان نیز به‌عنوان یک علم میان‌رشته‌ای‌ باید از دستاوردهای علوم شناختی برای متحول و به‌روز شدن بیشتر بهره­مند شود و درعمل از آن‌ها استفاده کند. پیوند مستقیم میان آموزش زبان و علوم شناختی اندکی مشکل به‌نظر می‌آید؛ به همین دلیل، به علومی مثل روان­شناسی شناختی، زبان­شناسی شناختی و علوم اعصاب شناختی نیاز است تا تعامل و تلفیق آموزش زبان و علوم شناختی ممکن شود. هدف این مقاله، طرح و بررسی مبانی نظری آموزش زبان با رویکرد شناختی با استفاده از علوم اعصاب شناختی و ارائه مبنایی برای انجام تحقیق میدانی در این زمینه است. در این پژوهش، درپی یافتن پاسخ برای دو پرسش هستیم؛ اینکه تا چه اندازه می­توانیم علوم اعصاب شناختی را در آموزش زبان به‌کار بریم و رویکرد یاددهی‌ـ‌یادگیری سازگار با مغز چه کاربردی در آموزش زبان دارد. براساس این پژوهش، علوم اعصاب شناختی که عملکردهای شناختی را با توجه به عملکرد و ساختار مغز مطالعه می‌کنند، مبنای نظری مناسبی برای آموزش زبان با رویکرد شناختی به‌شمار می‌روند و رویکردهای آن‌ها‌ در آموزش زبان بسیار کاربرد دارد؛ مانند اصول یاددهی‌ـ‌یادگیری سازگار با مغز که دانستن و کاربرد آن‌ها در فرآیند یاددهی و یادگیری زبان خارجی بسیار مفید و راهگشا است.

کلیدواژه‌ها

  • ادلمن، جرالد (1387). زبان و آگاهی. ترجمه رضا نیلی­پور. تهران: نیلوفر.

  • اُلسون، متیو و هرگنهان، بی. آر. (1390). مقدمه­ای بر نظریه­های یادگیری. ترجمه علی‌اکبر سیف. چ 18. تهران: نشر داوران.

  • پورافکارى، نصرت‌الله (1389). فرهنگ جامع روان‏شناسى روان‏پزشکى. چ 7. تهران: فرهنگ معاصر.

  • تلخابی، محمود (1378). «برنامه درسی مبتنی‌بر مغز». نوآوری‌هایآموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی. س 7. ش 26.

  • تلخابی، محمود (1391). «پیوند میان علوم اعصاب و تربیت: چالش­ها و امیدها». تازه­های علوم شناختی دکتر سید کمال خرازی. س 14. ش 12.

  • جنسن، الف. (1384). مغز و آموزش. ترجمه لیلی محمد حسین و سپیده رضوی. تهران: مدرسه.

  • خرازی، کمال (1385). «یادگیری در رویکرد شناختی». تازه­های علوم شناختی دکتر سید کمال خرازی. س 8. ش 4.

  • غفارثمر، رضا؛ طبسی مفرد، فاطمه و رامین اکبری (1393). « تفاوت شناختی در سرعت نامیدن تصویر میان مردان و زنان دوزبانه فارسی‌ـ‌ انگلیسی». جستارهای زبانی دانشگاه تربیت مدرس.د 5. ش 2 (پیاپی 18).

  • کین، رنیت ناملا، جوفری کین، کارول مک کلینتاک و کارل کلیمک (1394). دوازده اصل یاددهی‌ـ ‌یادگیری در عمل. ترجمه اصغر نوری امام­زاده­ای. تهران: نوشته.

  • گشمردی، محمودرضا (1384). «نقش حافظه در فرآیند یادگیری زبان خارجی». پژوهش زبان خارجی دانشگاه تهران. ش 28. صص 156-133.

  • گشمردی، محمودرضا (1389). «اضطراب در کلاس زبان خارجی» (به زبان فرانسه). مطالعات زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه شهید چمران اهواز، ش 1.

  • م‍ح‍س‍ن‍ی‌، ن‍ی‍ک‌‌چ‍ه‍ره‌ (1392). نظریه‌ها در روان‌شناسی رشد: شناخت، شناخت اجتماعی، شناخت و عواطف. تهران: جاجرمی.

  • مهرمحمدی، محمود و محمدحسین امیر تیموری (1383). برنامه درسی: نظرگاه­ها، رویکردها و چشم‌اندازها. مشهد: آستان قدس رضوی.

  • میزیاک، هنریک و س‍ک‍س‍ت‍ون‌، وی‍رج‍ی‍ن‍ی‍ا اس‍ت‍اوت (1376)‌. تاریخچه و مکاتب روان‏شناسى. ترجمه احمد رضوانى. مشهد: آستان قدس رضوى.

  • نوری، علی و محمود مهرمحمدی (1389). «تبیین انتقادی جایگاه علوم اعصاب، در قلمرو دانش و علم تربیت». تازه­های علوم شناختی دکتر سید کمال خرازی. س 12. ش 9.

  • نیلی­پور، رضا (1393). زبان­شناسی و آسیب­شناسی زبان. تهران: هرمس.

  • ول‍ف‌، پ‍ات‍ری‍ش‍ی‍ا (1392). م‍غ‍ز و فرآیند ی‍ادگ‍ی‍ری‌: ان‍طب‍اق‌ روش‌ه‍ای‌ ی‍ادده‍ی‌‌ـ‌ی‍ادگ‍یری‌ و ع‍م‍ل‍ک‍رد م‍غ‍ز ان‍س‍ان‌. ترجمه داود اب‍وال‍ق‍اس‍م‍ی‌. چ 5‏. ت‍ه‍ران‌‏‫: مدرسه.

    • Rastier, F. (2010). Sémantique et recherches cognitives. Paris: PUF.

    • Lemaire, P. (2005). Psychologie Cognitive. Bruxelles: De Boeck.

    • Gashmardi, M.R. (2010). “L’anxiété et le cours de langue étrangère”. Etudes de Langue et Littérature Française (ELLF). Université Shahid Chamran (ex Gundi Shapour). Ahvaz, Iran, 1/1.Pp. 23-33.




·       میردهقان، مهین‌ناز؛ نجاتی، وحید و گلناز گنجیان (1395). «تفاوت عملکرد حافظه کاری و سوگیری توجه در واژگان زبان اول و دوم در فارسی‌آموزان چینی‌زبان». جستارهای زبانی دانشگاه تربیت مدرس. د 7. ش 1 (پیاپی 29).


 



  • Akdeniz, C. et. al. (2016). Learning and Teaching: Theories, Approaches and Models. Editors: Zeki Kaya, Selçuk Akdemir. 2nd Edition.

  • Caine, G. & R. N. Caine (2001). The Brain, Education and the Competitive Edge. Lanhan, MD: Scarecrow Press.

  • Caine, R. N. & G. Caine (1990). “Understanding a brain-based approach to learning and teaching”. Educational Leadership. 48(2). Pp. 66-70.

  • Caine, R. N. & G. Caine (1994). Making Connections: Teaching and Humain Brain. Alexandria, VA: ASCD.

  • Caine, R. N. & G. Caine (1997). Unleashing the Power of Perceptual Change: The Potential of Brain-based Teaching. Alexandria, VA: ASCD.

  • Caine, R. N. & G. Caine (2011). Natural learning for a Connected World: Education, Technology and the Human Brain. New York: Teachers College Press.

  • Caine, R. N.; G. Caine & C. McClintic & K. Klimek (2009). 12 Brain/mind Learning Principles in Action: Developing Excutive Functions of the Human Brain. (2nd Edition). Thousand Oaks, CA Corwin Press.

  • Edelman, G. M. (2004). Wider than the Sky: the Phenomenal Gift of Consciousness. Yale University Press.

  • Ellis, A. K. (2013). Research on Educational Innovations. New York: Routledge 4th ed.

  • Gashmardi, M. R. & A. Zohrevandi (2011). “Impact des techniques de PNL sur l’apprentissage de langue étrangère chez l’enfant”. Recherches en Langue et Littérature Françaises. 5(7). Pp. 11-24.

  • Gashmardi, M. R. (2011). “Impact of NLP techniques on foreign language learning in children”. (in French: “Impact des techniques de PNL sur l’apprentissage de langue étrangère chez l’enfant”). Recherches en Langue et Littérature Françaises  Tabriz University. 5/7, Pp. 11-24 [In French].

  • Gashmardi, M.R. (2006). “The role of memory in the process of foreign language”. Pazhuheshhaye Zanabhaye Khareji: Scientific Publicaion of the Foreign Langues, University of Tehran. No.28 [In Persian].

  • Ghafar Samar, R.; F. Tabassi Mofrad & R. Akbari (2014). “Cognitive differences in picture naming speed among the male and female Persian-English bilinguals”. Language Related Research Tarbiat Modares University. Vol.5, No.2 [In Persian].

  • Given, B. (2002). Teaching to the Brain’s Natural Learning System. Alexandria, VA: ASCD.

  • Hart, L. (1975). How the Brain Works: A New Understanding of Human Learning, Emotion, and Thinking. New York: Basic Books.

  • Hart, L. (1983). Human Brain, Human Learning. New York: Longman, Inc.

  • Jensen, E. (1995). The Learning Brain. Del Mar, CA: Turning Point Publishing.

  • Jensen, E. (2000). “Brain-based learning: A reality check”. Educational Leadership. 57(7). Pp.76-80.

  • Jensen, E. (2005). Teaching with the Brain in Mind. Alexandria. VA: ASCD (2nd Edition).

  • Kharazi, K. (2006). “Cognitive learning approach”. Advances in Cognitive Science Dr. Seyyed Kamal Kharazi. Vol. 8, No. 4 [In Persian].

  • Lemaire, P. (2005). Cognitive Psychology. (In French: Psychologie cognitive). Bruxelles: De Boeck [In French].

  • Mehrmohammadi, M. et. al. (2004). Curriculum: Views, Approaches and Perspectives. Mashhad: Astan Ghods Razavi [In Persian].

  • Mirdehghan, M.; V. Nejati & G. Ganjian (2016). “Working memory in regard to Persian and Chinese words for Persian learners of Chinese”. Language Related Research Tarbiat Modares University. Vol.7, No.1, Tome 29 [In Persian].

  • Mohseni, N. (2013). Theories in Developmental Psychology: Cognition, Social Cognition, Cognition and Emotion. Tehran: Jajarmi [In Persian].

  • Mysiak, H. & V. Staudt Sexton (1968). History of Psychology: An Overview. Grune & Stratton.

  • Nilipour, R. (2014). Linguistics and Language Pathology. Tehran: Hermes [In Persian].

  • Nouri, A. & M. Mehrmohammadi (2010). “Critical explanation of the place of neuroscience in the field of educational knowledge and practice”. Advances in Cognitive Science Dr. Seyyed Kamal Kharazi. Vol. 12, No. 2 [In Persian].

  • Olson, M.H. & B.R.H. Hergenhahn (2008). Introduction to the Theories of Learning. (8th Edition). Pearson.

  • Pourafkary, N. (2010). A comprehensive Dictionary of psychology and psychiatry: English – Persian. Seventh Edition. Tehran: Farhang Moaser.

  • Rastier, F. (2010). Semantics and Cognitive Research (In French: Sémantique et Recherches cognitives). Paris: PUF [In French].

  • Sylvester, R. (1995). A Celebration of Neurons: An Educator’s Guide to the Human Brain. Alexandria, VA: ASCD.

  • Talkhabi, M. (1999). “Brain-based curriculum”.Quarterly Journal of Educational Innovations Organization for Educational Research and Planning. Vol. 14, No. 26 [In Persian].

  • Talkhabi, M. (2012). “The connection between neuroscience and education: challenges and hopes”. Advances in Cognitive Science Dr. Seyyed Kamal Kharazi. Vol. 14, No. 2 [In Persian].

  • Wolfe, P. (2001). Brain matters: Translating Research into Classroom Practice.Alexandria, VA: ASCD.


 

جستارهای زبانی
دوره 8، شماره 4
مهر و آبان 1396
صفحه 47-70