فرآیند عضوگیری و بندهای موصولی در زبان فارسی

نویسندگان
حسن آزموده 1
محمد عموزاده 2
1 دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 استاد زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
در این پژوهش، پدیده جایگزینی بندهای موصولی تحدیدی و غیرتحدیدی را در سطح کلام در زبان فارسی بررسی می‌کنیم. بسیاری از پژوهشگران مانند گیون (2001) معتقدند که گونه غیرتحدیدی اسامی شناخته‌شده مانند اسم خاص، ضمایر اشاره و ضمایر شخصی را به‌عنوان هسته اسمی انتخاب می­کند و لذا کاربرد این گروه‌های اسمی همراه گونه تحدیدی به ساختی غیردستوری منجر می‌شود. همچنین، این پژوهشگران بیان می‌کنند که کاربرد گونه تحدیدی به‌طور معمول به‌همراه گروه‌های اسمی ناشناخته است. برخلاف این نظرات، شواهد زبان فارسی مواردی را نشان می‌دهد که در آن‌ها، ازسویی کاربرد گونه تحدیدی به‌همراه گروه‌های اسمی معرفه و ازسوی دیگر کاربرد گونه غیرتحدیدی به‌همراه گروه‌های اسمی نکره ممکن است. در این نوشتار، با بهره‌گیری از رویکرد دستور کلام، جایگزینی گونه‌‌های تحدیدی و غیرتحدیدی را پیامد عضوگیری بند موصولی در سطوح مختلف دستور کلام‌ می‌دانیم که رفتارهای متفاوت آوایی، نحوی و معنایی آن‌ها را توضیح می­دهد.

کلیدواژه‌ها

  • باغینی‌پور، مجید (1373). «مختصری پیرامون بدل و انواع آن در فارسی». زبان‌شناسی مرکز نشر دانشگاهی. ش 22.

  • بهرامی، کاوه (1395). «بررسی بندهای موصولی تحدیدی و توضیحی در زبان‌های فارسی و آلمانی». جستارهای زبانی دانشگاه تربیت مدرس. ش 2 (7). صص 19-32.

  • راسخ‌مهند، محمد؛ علیزاده صحرایی، مجتبی؛ ایزدی‌فر، راحله و مریم قیاسوند (1391). «تبیین نقشی خروج بند موصولی در زبان فارسی». پژوهش‌‌های زبان‌شناسی دانشگاه اصفهان. ش 1. صص 21-40.

  • عموزاده، محمد و حسن آزموده (1393). «جنبه‌هایی از دستور کلام: معرفی دستور معترضه براساس نمونه‌هایی از زبان فارسی». پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی دانشگاه بوعلی سینا همدان. ش 7. صص 45-67.

  • صفوی، کورش (1373). «برخی ویژگی‌های بند موصولی فارسی». مجموعه مقالات دومین کنفرانس زبان‌شناسی نظری و کاربردی. به‌کوشش سید علی میرعمادی. صص 195-208.

  • صادقی، علی‌اشرف (1357). تکوین زبان فارسی. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد.

  • ماهوتیان، شهرزاد (1387). دستور زبان فارسی ازدیدگاه رده‌شناختی. ترجمه سید مهدی سمائی. تهران: نشر مرکز.

  • مشکوه‌الدینی، مهدی. (1373). دستور زبان فارسی برپایه نظریه گشتاری. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.


 


References:



  • Amouzadeh, M. & H. Azmoudeh (2014). “Discourse grammar: An introduction to thetical grammar based on the Persian examples”. Journal of Comparative Linguistic Researches Bu-Ali Sina University. No. 7. Pp. 45-67 [In Persian].

  • Baghinipour, M. (1994). “A short review of apposition and its different types in Persian”. Iranian Journal of Linguistics Academic Publishing Center. Vol. 22 [In Persian].

  • Bahrami, K. (2016). “The analysis of restrictive and non-restrictive relative clauses in Farsi and German”. Language Related Research Tarbiat Modares University. No. 2, No.Pp.19-32 [In Persian].

  • Barton, E. (1998). “The grammar of telegraphic structures: Sentential and nonsentential derivation”. Journal of English linguistics. 26. Pp. 37–67.

  • Bloomfield, L. (1962) [1933]. Language. London: George Allen & Unwin.

  • Brinton, L. J. (2008). The Comment Clause in English: Syntactic Origins and Pragmatic Development. Cambridge: Cambridge University Press.

  • Burton-Roberts, N. (1999). “Language, linear precedence and parentheticals”. In Collins, P. & D. Lee (eds.), the Clause in English. Amsterdam, Philadelphia: Benjamins. Pp. 33–52.

  • Comrie, B. (1981). Language Universals and Linguistic Typology. Chicago: The University of Chicago Press.

  • Dehé, N. & Y. Kavalova (eds.) (2007). Parentheticals. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.

  • Dehé, N. & Y. Kavalova (2006). “The syntax, pragmatics, and prosody of parenthetical what”. English Language and Linguistics. No. 10. Pp.289–320.

  • Dik, Simon C. (1997). The Theory of Functional Grammar, Part 2: Complex and Derived Constructions. Berlin, New York: Mouton de Gruyter.

  • Dixon, R. M. W. (2010). Basic Linguistic Theory. Vol. II. Oxford: Oxford University Press.

  • Emonds, J. (1973). “Parenthetical clauses”. In C. Corum, T. C. Smith Stark and A. Weiser (eds.), you’ll take the High Node and I’ll Take the Low Node, Chicago Linguistic Society. Pp. 333–47.

  • Espinal, M. T. (1991). “The representation of disjunct constituents”. Language. Pp. 67:726–262.

  • Givón, T. (2001).  Syntax: An Introduction Vol. II. Amsterdam and Philadelphia: Benjamins.

  • Haegeman, L. (1991). “Parenthetical adverbials: The radical orphanage approach”. In Chiba, S., A. Shuki, A. Ogawa, Y. Fuiwara, N. Yamada, O. Koma, and T. Yagi (eds.), Aspects of Modern Linguistics: Papers Presented to Masatomo Ukaji on his 6oth Birthday. Tokyo: Kaitakushi. Pp. 232–54.

  • Heine, B.; G. Kaltenböck; T. Kuteva & H. Long (2013). “An outline of discourse grammar”. In Shannon Bischoff & Carmen Jeny (eds.), Reflections on Functionalism in Linguistics. Berlin & Boston: De Gruyter Mouton.

  • Heine, B.; T. Kuteva & H. Long (2017 forthc). “Cooptation as a discourse strategy”. Journal of Linguistics.

  • Hengeveld, K. & J. Lachlan Mackenzie (2008). Functional Discourse Grammar: ATypologically-Based Theory of Language Structure. Oxford: Oxford University Press.

  • Hockett, Charles F. (1958). A Course in Modern Linguistics. New York: MacMillan.

  • Jackendoff, R. (1972). Semantic Interpretation in Generative Grammar. Cambridge, MA: MIT Press.

  • Kaltenbock, G. (2007). “Spoken parenthetical clauses in English”. In Dehe, Nicole and Yordanka Kavalova (eds.), Parentheticals. (Linguistics Today, 106.) Amsterdam, Philadelphia: Benjamins. Pp. 25–52.

  • Kaltenbock, G.; B. Heine & T. Kuteva (2011). “On Thetical grammar”. Studies in Language. Vol. 35, No. 4, Pp. 848-93.

  • Keenan, Edward L. (1985). “Relative clauses”. In: Shopen, Timothy (ed): Language Typology and Syntactic Description, vol. II: Complex constructions, Cambridge: Cambridge University Press. Pp.141–170.

  • Langacker, Ronald W. (2008). Cognitive Grammar: A Basic Introduction. Oxford: Oxford University Press.

  • Lazard, G. (1957). Grammaire du Persan Contemporain. Paris: Librairie C. Klincksieck.

  • Mahootian, Sh. (2008). Persian: A Descriptive Grammar (M. Samaie, Trans). Tehran: Markaz Publisher [In Persian]. (Original work published1997) 

  • McCawley, James D. (1982). “Parentheticals and discontinuous constituent structure”. Linguistic Inquiry 13.Pp. 91–106.

  • Meshkatodini, M. (1994). Persian Grammar based on Transformational Approach. Mashhad: Ferdowsi University Publication [In Persian].

  • Mithun, M. (2008). “The extension of dependency beyond the sentence”. LanguageVol. 84, No. 1: Pp. 69–119.

  • Quirk, R.; S. Greenbaum; G. Leech & J. Svartvik. (1985). A Grammar of Contemporary English. London: Longman.

  • Rasekhmahand, M. et. al. (2012). “The functional explanation of relative clause extrposition in Persian”. Journal of Researches in Linguistics University of Esfaha.No.1. Pp. 21-40 [In Persian].

  • Ross, John R. (1970). “On declarative sentences”. In Jacobs, Roderick A. and Peter S. Rosenbaum (eds.), Reading in English Transfomational Grammar. Waltham, MA: Ginn. Pp. 222–77.

  • Sadeghi, A. (1978). The Genesis of Persian Language. Tehran: Azad University Publication [In Persian].

  • Safavi, K. (1994). “Some properties of Persian relative clause”.  In A. Miremadi (Ed), Proceedings of the Second Conference on Theoretical and Applied Linguistics (pp. 195- 208). Tehran: University of Allameh Tabatabi [In Persian].

  • Schneider, S. (2007). Reduced Parenthetical Clauses as Mitigators¸ A Corpus Study of Spoken French, Italian and Spanish. Amsterdam, Philadelphia: Benjamins. Pp. 37-63.

  • Shaer, B. & W. Frey (2004). “Integrated and non-integrated left-peripheral elements in German and English”. ZAS Papers in Linguistics Vol. 35, No. 2, Pp. 465–502.

  • Tallerman, M. (1998). Understanding Syntax. London: Routledge.


 

جستارهای زبانی
دوره 8، شماره 4
مهر و آبان 1396
صفحه 239-263