چالش های بی توجهی به ماهیت موضوعٌ له الفاظ و قصد ماتن

نویسنده
دکتری حوزه علمیه قم، قم، ایران
چکیده
قائل­شدن به ذهنی­بودن موضوعٌ له الفاظ در قالب نظریه، درحقیقت همگام­شدن با دیدگاه رایج و متعارفی است که امروزه در مجامع زبان­شناسی طرفداران بسیار دارد و معتقدان به آن باید لوازمی را بپذیرند که در پاره­ای از موارد با اصول مطرح در علوم ادبی سازگار نیست و برخی از پیروان آن خواسته یا ناخواسته از قصد و نیت ماتن عبور می­کنند. این مقاله در پی آن است تا بررسی کند که ورود این نگاه چه تأثیری بر محققان زبان­شناس فارسی گذاشته است و لوازم غیر قابل قبول مترتب بر قول به ذهنی بودن موضوعٌ­ له الفاظ چیست و به چه دلیل بعضی از پویندگان این دیدگاه نمی­توانند به نیت صاحب متن توجه کنند. مقالۀ حاضر برای پاسخ به این سؤالات دیدگاه زبان­شناسان معروفی همچون سوسور، پیرس، یلمزلف، بارات، ویمسات و بردزلی را مطرح می­کند و ضمن نقد آن­ها سبب عدول از قول به ذهنی­بودن الفاظ و قائل به موضوعٌ له بودن ماهیات خارجی را توضیح می­دهد و نیز بررسی می­کند بر اساس این دیدگاه چه چیزی بر قصد و نیت مؤلف تأثیر می­گذارد. تأثیر این گونه مباحث در دیگر علوم مرتیط با الفاظ نظیر علم اصول و ادبیات و ورود و قبول برخی از نظریات آن­ها در این دو علم، از دیگر اهداف مقالۀ حاضر است.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن مجید.

  • اصفهانی، محمدحسین (2008). نهایه الدرایه. بیروت: انتشارات آل­البیت.

  • اصفهانی،‌ محمدتقی (1429). هدایة­المسترشدین. بیروت: موسسه النشر الاسلامی.

  • آلستون، ویلیام (1381).  فلسفۀ زبان. ترجمۀ احمد رضا جلیلی و احمد ایرانمنش. تهران: انتشارات سهروردی.

  • بروجردی، محمدتقی (1422). نهایه­الافکار (تقریرات درس آغا ضیا عراقی). قم: موسسۀ النشر اسلامی.

  • بویساک، پل (1395). سوسور، راهنمایی برای سرگشتگان. ترجمۀ محمد امین شاکری. تهران: نشر یک فکر.

  • دپاول، مایکل آر(1387). بازگشت به مبنا گرایی سنتی. ترجمۀ رضا صادقی. قم:  انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

  • حاج عاملی، محمدحسین (1387 .(ارشاد العقول (تقریرات درس آقای سبحانی). قم: موسسۀ الامام­الصادق.

  • حسن، عباس (1383). النحو الوافی. تهران: انتشارات ناصرخسرو.

  • حقیقی، مانی (1389). سرگشتگی نشانه­ها (نوشته­هایی از فکو، گتاری، دریدا و... ). تهران: نشر مرکز.

  • دشتی(ملاجامی)، عبدالرحمن­بن­احمد­بن­محمد (1376). الفوائد الضیائیه. تهران: المکتبه العلمیه الاسلامیه.

  • خمینی، سید مصطفی (1427). تحریرات  فی الاصول. قم:  موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

  • رضی استرآبادی، محمدبن­حسن (1384). شرح الرضی علی الکافیه .تهران: موسسۀ الصادق للطباعه و النشر.

  • رضوی­فر، نوواگلیز و حسین غفاری (1390). «نشانه­شناسی پیرس در پرتو فلسفه». زبانشناسی. تهران. دورۀ 39. ش 2. صص 5-39.

  • ساجدی، ابوالفضل (1390(. «هستی­شناسی معنا». معرفت فلسفی. س 9. ش 2. قم: مؤسسۀ آموزشی- پژوهشی امام خمینی.

  • سوسور، فردینان دو (1382 .(دورۀ زبانشناسی عمومی. ترجمۀ کورش صفوی. تهران: انتشارات هرمس.

  • سیبیاک، تامس آلبرت (1391). نشانه­ها، درآمدی بر نشانه­شناسی. ترجمۀ حسین نوبخت. تهران: انتشارات علمی.

  • سیوطی، جلال­الدین (1379).  البهجه المرضیّه. قم  مؤسسۀ اسماعیلیان.

  • سیوطی، جلال­الدین (بی­تا) . المزهر فی علوم اللغه و انواعها.بیروت: دار الاحیاءالکتب العربیه.

  • شعیری، محمدرضا (1388(. «از نشانه­شناسی ساخت­گرا تا نشانه­شناسی معناشناسی گفتمانی». نقد ادبی. س 2. ش 8.  صص 31 ـ 55.

  • صفوی، کورش (1391) .آشنایی با زبانشناسی در مطالعه ادب‌ فارسی(الف). تهران: انتشارات علمی.

  • صفوی، کورش (1391). «فردینان دو سوسور». نوشته‌های پراکنده. دفتر دوم. ج دوم(نشانه­شناسی و مطالعات ادبی). تهران: انتشارات علمی.

  • ضیإ حسینی، محمد (1388). مبانی زبانشناسی. تهران: مبانی زبان‌شناسی.

  • علی­تبار فیروزجایی، رمضان (1390). فهم دین، مبانی کلامی برایند و برون­داد آن. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.

  • فیاض، محمد­اسحاق (بی­تا). محاضرات (تقریرات درس آقای خویی). نجف: انتشارات امام موسی صدر.

  • قائمی­نیا، علی­رضا (1389). بیولوژی نص .تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.

  • کاپلستون، فردریک (1386). تاریخ فلسفه. ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

  • کالر، جاناتان (1388). بوطیقای ساخت­گرا. ترجمۀ کورش صفوی. چ اول. تهران، مینوی خرد.

  • کاملان، محمدصادق و صالحه یزدانی­فر (1392).  «دلالت الفاظ بر معانی از دیدگاه اصولیان و زبان­شناسان».، فقه و اصول.  س 45. ش 95. صص 125-149.

  • گلن، وارد (1389). پست مدرنیسم. ترجمۀ قادر فخر رنجبری و ابوذر کرمی. تهران: نشر ماهی.

  • گیرو، پیر (1380). نشانه­شناسی. ترجمۀ محمد نبوی. تهران: مؤسسۀ انتشارات آگاه.

  • لاریجانی، صادق (1393) .فلسفۀ علم اصول. قم:  مدرسۀ علمیۀ ولیعصر.

  • لاینز، جان (1391). درآمدی بر معناشناسی زبان. ترجمۀ کورش صفوی. تهران: انتشارات اعلمی.

  • مهرکش، احسان (1392). حقیقت وضع و ثمرات مترتب بر آن. قم: مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ قم.

  • مهرکش، احسان. تأثیرات فقهی ـ اصولی مترتب بر معنای مصدری و اسم مصدری وضو. دارای تاییدیۀ نهایی از مجلۀ فقه و مبانی حقوق دانشگاه تهران.

  • مظفر، محمدرضا (1392). اصول الفقه. قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.

  • مظفر، محمدرضا (1420). المنطق. قم: انتشارات دارالغدیر.

  • نصیرالدین طوسی، محمد (1392). شرح اشارات و تنبیهات ابن­سینا. قم: انتشارات مطبوعات دینی.

  • ویتکنشتاین، لودویک (1387). پژوهش­های فلسفی. ترجۀ فریدون فاطمی. تهران: نشر مرکز.

  • هریس، روی (1381).  زبان، سوسور و ویتکنشتاین. ترجمۀ اسماعیل فقیه. تهران: نشر مرکز.

    • Barthes, R. (1995). The Death of the Author. Published in Authorship. From Plato to Post Modemity: A Reader. ed. SeanBurke, Edinburgh university Press.

    • Caesar, M. (1999). Umberto Eco. Malden. Polity Press.

    • Chandler, D. (2002). Semiotics: The Basics. London. Routledge.

    • Deely, J. (2000). “”Whorf". Semiotics and Linguistics. ed. paul Cobley. London. Routledge.

    •  Harris, R. (2002). Language, Saussure and Wittgenstein (By Ismaeel Faqih). Tehran: Markaz publication.

    • Peirce, Ch. (1972). Essential Writings. ed. Edward Moore. New York. Harper and Row publishers.