1
پژوهشگر گروه اصطلاح‏شناسی پژوهشکدۀ واژه گزینی و اصطلاح شناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تهران، ایران
2
گروه زبان فرانسه، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
استعاره نقش بسیار مهمی در توسعه و انتقال دانش و نیز در علم اصطلاح‌شناسی، بهخصوص ااصطلاح‌‌شدگی دارد. استعاره‌های علمی خلاف استعاره‌های ادبی، در فهم و آموزش علم مؤثر هستند و با ایجاد «آشنازایی» روند اصطلاح‌سازی را تسهیل میکنند. در این راستا، ارائۀ مدل استعاری نقش بسزایی در ترجمۀ ماشینی و هوش مصنوعی در حیطۀ اصطلاح‌شناسی دارد. سؤالی که به ذهن می‌رسد این است که آیا مدل استعاره‌ای الکسیوا که براساس آن استعارهها نوعی «حامل‌های زبانی» محسوب می‌شود، می‌تواند مدلی کارآمد در اصطلاح‌شناسی و اصطلاح‌سازی باشد؟ در این تحقیق، پس از تعریف استعاره و ذکر دستهبندی آن، ابتدا به تحلیل مدل اصطلاح استعاری الکسیوا میپردازیم و در گام بعدی مدلی استعاری پیشنهادی خود را با توجه به مثلث معنایی آگدن و ریچاردز معرفی میکنیم و نیز مثالهایی ارائه میدهیم. نتایج حاکی از آن است که مدل ساعت شنی الکسیوا استعاره را فرایندی میداند که از جهان ذهن به جهان زبان حرکت میکند، حال آنکه در ساخت اصطلاح گاه استعاره‌های مفهومی و گاه استعاره‌های زبانی نقش دارند.
افراشی، آزیتا (1383). «نگاهی به تاریخچۀ مطالعات استعاره» . استعاره مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی. به کوشش فرهاد ساسانی. تهران: سورۀ مهر. صص 11-36.
افراشی، آزیتا و همکاران (1391). «بررسی تطبیقی استعاره‌های مفهومی جهتی در زبان‌های اسپانیایی و فارسی». جستارهای‌زبانی. دورۀ 3. ش 4. صص.23-1
پورداد، افروز (1387). استعاره دستوری در زبان علم فیزیک از دیدگاه نقش گرایی هلیدی. مطالعه موردی زبان کتاب‌های دانشگاهی فیزیک ایران از سال ۱۲۵۶ تا ۱۳۸۶. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
شجاع رضوی و همکاران(1395). «بررسی فرایند رشد درک استعاره بدنمند در کودکان دو تا پنجساله فارسیزبان». جستارهای زبانی. دورۀ 7، ش 5. پیاپی33. صص. 310-293.
زرنیخی، ابوالفضل (1387). ضرورت‌های علمی واژه‌گزینی در زبان فارسی: بررسی موردی اصطلاحات فیزیک زبان فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
زنگویی، اسداله و همکاران (1389). «استعاره، مفهوم، نظریه‌ها و کارکردهای آن در تعلیم و تربیت». مطالعات تربیتی و روان‌شناسی، دورۀ 11. ش 1. صص 77- 108.
شهری، بهمن (1391). «پیوندهای میان استعاره و ایدئولوژی». نقد ادبی. ش 19 (5). صص.76-59.
لیکاف، جرج و مارک جانسن (1394). استعاره‌هایی که با آن‌ها زندگی میکنیم. ترجمۀ هاجر آقاابراهیمی. تهران: علم.
هاوکس، ترنس (1380). استعاره. ترجمۀ فرزانه طاهری. چ 2. تهران: نشر مرکز.
Afrashi, A. (2004). “A historical overview to metaphorical studies”.(Texts collected by) Sasani, Farhad in Metaphor: Basis of Thinking and Tool of Artistic Creation. Tehran: Sure-ye-Mehre publication co. Pp. 11-36 [In Persian].
Afrashi, A.; T. Hesami & B. Salas (2013). “A comparative survey of orientational and conceptual Metaphors in Spanish and Persian”. Tehran: Language Related Research, 3 (4). [In Persian].
Alexeeva, L. (2008). "Cognitive view of metaphorical terms". Journal of the International Institute for Terminology Research.Vol.19.
Andersen, Qivin. (2008). "Comments on Alexeeva’s paper “A cognitive view of metaphorical terms". Journal of the International Institute for Terminology Research.Vol.19.
Cabré, M. T. (1999). Terminology: Theory, Methods, and Applications. Edited by: Juan Sager, Translated by: Janet Ann De Cesaris: John Benjamins.
Halliday, M.A.K. & J.R. Martin (1996). Writing Science: Literacy on discursive Powers. London & Washington-DC: Falmer.
Hawks, T. (2001). Metaphor. (Translated into Persian by Taheri, Farzaneh). Tehran: Nashr-e-Markaz (Center Pub. co.). [In Persian].
Kövecses, S. (2014). Metaphor: A Practical Introduction. (Translated into Persian by PourEbrahim, Shirin). Tehran: SAMT [In Persian].
Kovecses, Z. (2010). Metaphora Practical Introduction. 2nd edition. Oxford: Oxford University Press.
Lakoff, G. & M. Johnsen (1980). Metaphors We Live by. Chicago & London: Chicago University Press.
Lakoff, G. & M. Johnsen (2015). Metaphors We Live By (Translated into Persian by Agha Ebrahimi, Hajar). Tehran: Nashr-e-Elm. [In Persian].
Lakoff, G. (2004). “Contemporary Theory of Metaphor” (Translated into Persian by Sojoudi, Farzan). (Texts collected by Sasani, Farhad) in Metaphor: Basis of Thinking and Tool of Artistic Creation. Tehran: Sure-ye-Mehr Pub. co.Pp. 195-293. [In Persian].
Maccormac, Earl R. (1976). Metaphor and Myth in Science and Religion. Duke University Press.
Musacchio, T. M. (2008). "Metaphor in science: a reply to Larissa Alexeeva". Journal of the International Institute for Terminology Research.Vol.19.
Pourdad, A. (2008). Grammatical Metaphor in Physics Viewed by Halliday’s Functionalism. Case Study: Iranian Academic Physics Books from 1877-2007. Memory of M.A Azad University. Central branch of Tehran .[In Persian].
Rizvi, S.; B. Roshan; S. Pourebrahim & N. Saboori (2016). “Analyzing the process of embodiment metaphor comprehension growth in 2 to 5 years Old Persian language children”. Tehran: Language Related Research. 7 (5). [In Persian].
Sager, J. C. (1990). A Practical Course in Terminology Processing. Second edition. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Shahri, B. (2012). “Links between metaphor and ideology”. Tehran: Literary Criticism. 19(5). [In Persian].
Temmerman, R. (2000). Towards New Ways of Terminology Description: The Sociocognitive Approach. John Benjamins.
Wheelwright, Ph. (1962). Metaphor and Reality. Bloomington: Indiana Press University.
Zangouiyi, A.; B. Shabani; M. Fotouhi & J. Masoudi, (2010). "Metaphor: concept, theories and functions in teaching & education. University of Mashhad. Education Studies and Psychology. 11(1). Pp. 77-108.[In Persian].
Zarnikhi, A. (2009). Scientific Necessities of Word Processing in Persian Language. Case Study of Physics language Terms. Tehran: Academic Publishing Center [In Persian].
جستارهای زبانی