تحلیل جایگاه روایی اسب در تمدن های چین، ژاپن و ایران از دیدگاه نشانه معناشناسی گفتمانی

نویسنده
عضو هیئت علمی و رئیس بخش ادبیات فارسی و زبان های خارجی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
اسب به­دلیل خصوصیات و ویژگی­های منحصر­به­فرد خود ازجمله فراست و هوشمندی، تند و تیزی و نجابت و وفاداری در بین حیوانات موضوع روایت­های اسطوره­ای ملت­های مختلف بوده است. پژوهش حاضر با استفاده از دیدگاه نشانه­معناشناسی گفتمانی به بررسی و تحلیل جایگاه و نقش اسب در روایات­ تمدن­های چین، ژاپن و ایران پرداخته است تا نشان دهد چه ساختارها و یا فرایندهای مبتنی بر کارکرد روایی اسب در این تمدن­ها صورت گرفته و اسب چگونه در شکل­گیری و تحول این روایت­ها، ایفای نقش کرده است. تحلیل روایی متون داستانی مربوط به اسب از نظر سطوح عینی و انتزاعی، حاکی از وجود نوعی نوسان معنایی است که آن را در نظام­های روایی، از یک موجود حیوانی و زمینی به موجودی استعلایافته ارتقا داده است و نشان می­دهد که چگونه روایت­پردازی با تکیه بر اسب به­عنوان موجود اسطوره­ای و ایفای نقشِ گفته­پردازی تحت تاثیر این نوسان معنایی قرار دارد. هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل نظام گفته­پردازی مبتنی بر کارکرد روایی اسب در تمدن­های چین، ژاپن و ایران جهت پاسخ به این پرسش است که جایگاه اسب در ارتقای توانش­های مادی و معنوی، چگونه و بر اساس چه معیارهایی قابل تبیین است. یافته­های متنی این پژوهش حکایت از وجود دو دیدگاه اقتصادی و اخلاقی در متون روایی مورد تحلیل دارد.

کلیدواژه‌ها


  • اباذری، یوسف (1377). «رولان بارت، اسطوره و مطالعات فرهنگی». ارغنون. ش 18. صص 137-157.

  • احمدخانی، محمدرضا (1392). نشانه­شناسی: زبان و هنر. تهران: گمان.

  • بارت، رولان (1380).  اسطوره در زمانه حاضر. ترجمۀ یوسف اباذری. تهران: ارغنون.

  • بارت، رولان (1392).  اسطوره، امروز. ترجمۀ شیرین­دخت دقیقیان. چ 6. تهران: نشر مرکز.

  • برن، لوسیلا و همکاران (1387). جهان اسطوره­ها. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: نشر مرکز=.

  • پیگوت، ژولیت (1373). اساطیر ژاپن. ترجمۀ جلال فرخی. تهران: گلشن.

  • دادور، ابوالقاسم و مهتاب مبینی (1388).. جانوران ترکیبی در هنر ایران باستان. تهران: دانشگاه الزهرا.

  • رسمی، عاتکه (1391). «از اسب بالدار افلاطون تا طوطی‌جان مولانا». زبان و ادب فارسی.دورۀ 65. ش 225. صص 45-65.

  • روتون، کنت­نولز (1387). اسطوره. ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل­پور. تهران: نشر مرکز.

  • سجادی‌راد، سیده صدیقه و سید کریم سجادی‌راد (1392).. «بررسی اهمیت اسب در اساطیر ایران و سایر ملل و بازتاب آن در شاهنامۀ فردوسی». پژوهشنامۀ ادب حماسی. دورۀ 9. ش 16. صص 99-128.  

  • سجودی، فرزان (1382).  نشانه­شناسی کاربردی. چ 2. تهران: قصه.

  • شعیری، حمیدرضا (1385). تجزیه و تحلیل نشانه­معناشناسی گفتمان. تهران: سمت.

  • فریزر، جیمز جرج (1383). شاخه زرین. ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.

  • قائمی فرزاد و محمد جعفر یاحقی (1388). «اسب؛ پرتکرارترین نمادینۀ جانوری در شاهنامه و نقش آن در تکامل الگوی قهرمانی». فصلنامه زبان و ادب پارسی. ش 42. صص 9-26.

  • طغیانی، احسان و طیبه جعفری (1388). «رویکردی اساطیری و روان­شناختی به تولد نمادین شبدیز در خسرو و شیرین نظامی». بوستان ادب. ش 1. صص 119-134.

  • کریستی، آنتونی (1384). اساطیر چین. ترجمۀ جلال فرخی. تهران: اساطیر.

  • گیرشمن، رومن (1371). هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی. ترجمۀ عیسی بهنام. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.

  • نصیحت، ناهید و همکاران (1392). «بررسی نشانه‌معناشناختی ساختار روایی داستان کوتاه لقاء فی لحظه رحیل». جستارهای زبانی. دورۀ 4. ش 2 (پیاپی 14). صص  199-220.

  • هال، جیمز (1390). فرهنگ­نگاری نمادها در غرب و شرق. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.

    • Roland B. (1966). “Introduction à l'analyse structurale des récits”, Communications, 8(1). Pp. 1–27, translated as “Introduction to the Structural Analysis of Narratives” In: Roland Barthes, Image–Music–Text, essays selected and translated by Stephen Heath, New York 1977.Pp. 79–124.

    • Abazari, Y. (1998). “Roland Barthes, myth and cultural studies”. Arghanoon. Vol. 18. Pp. 137- 157. [In Persian].

    • Ahmadkhani, M.R. (2013). Semiotics: Language and Art. Tehran: Goman. [In Persian].

    • Barthes, R. (2001). Myth in Current Age. Translated by: Yousef Abadi. Tehran: Arqanoon. [In Persian].

    • Barthes, R. (2013). Myth Today. Translated by: Shirin Dokht Daqiqiyan. Tehran: Markaz. [In Persian].

    • Bern, L. et al (2008). World of Myths. Translated by: Abbas Mokhber. Tehran: Markaz. [In Persian].

    • Chih-yi, P.-Ch. (1943). The Good-Luck Horse. Whittlesey House.

    • Christie, T. (2005). Chinese Mythology. Translated by: Jallal Farokhi. Tehran: Asatir. [In Persian].

    • Dadvar, A. & M. Mobini (2009) Compound Beasts in Ancient Iran Art. Tehran Alzahra University.  [In Persian].

    • Frazer, J. G. (2004). The Golden Bough. Translated by: Kazem Firouzmand. Tehran: Agah. [In Persian].

    • Ghaemi, F. & M. J. Yahaghi (2009).  “The horse; the most full repeated symbol of beast in Shahnameh and its role in evolution of the championship pattern”. Quarterly of Persian Language and Literature. No. 42. 9-26. [In Persian].

    • Ghirshman, R. (1992). Persian Art, Median and Achaemenid Dynasties. Translated by: Eisa Behnam. Tehran:  Ministry of Culture and Higher Education. [In Persian].

    • Hall, J. (2011). Culture of Symbols in West and Este. Translated by: Roghayeh Behzadi. Tehran: Farhang Moaser. [In Persian].

    • Nasihat, N. et. al. (2013). “Semiotic analysis of “Leqa-on fi Lazate Rahil” Short Story. Language Related Research. Vol.4, No.2. [In Persian].

    • Piggott, J. (1994). Japanese mythology. Translated by: Jallal Farokhi. Tehran: Golshan.[In Persian].

    • Rasmi, A. (2012). From Plato Pegasus to Molana Dear Parrot. Persian language and literature. Vol. 65(255). Pp. 45-65. [In Persian].

    • Roberts, J.(2010). Japanese Mythology A to Z. New York: Chelsea House.

    • Roland, B. (1966). “Introduction to the structural analysis of narratives”. In: Roland Barthes, Image–Music–Text, essays selected and translated by Stephen Heath, New York 1977. Pp. 79–124. [In French].

    • Ruthven. K.K. (2008). Myth. Translated by: Abolghasm Ismael Pour. Tehran:Markaz. [In Persian].

    • Sajadi raad, S. & S. K. Sajadi Raad (2013). “The Importance of Horse in Iran and other nation’s myths and its reflection in Ferdowsi’s Shahnameh”. Epic poetry Research Journal. Vol. 9(16). Pp. 99-128. [In Persian].

    • Shairi, H. R. (2006). Semiotic Analysis of  Discourse. Tehran: SAMT. [In Persian].

    • Sojoudi, F. (2003). Applied Semiology. Tehran: Qeseh. [In Persian].

    • Toghyani, E. & T. Jafari (2009). “Mythological and psychological approach of Shabdiz symbolic birth in Nizami’s  Khosrow and Shirin”, Boostan –e-Adab. Vol. 55. Pp. 119-134. [In Persian].