1
استاد پژوهشکدۀ زبان شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
2
استادیار پژوهشکدۀ زبان شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
پژوهش حاضر که بر پیوستار سبکی زبان فارسی متمرکز است، در چهارچوب گویششناسی ادراکی به بررسی تنوع سبکی میپردازد و نحوۀ ادراک گویشوران فارسی‌زبان از میزان رسمی بودن جملات زبان فارسی را در نظر دارد. هدف پژوهش پاسخ به این پرسشهاست که چگونه میتوان بر مبنای ویژگیهای زبانی، میزان رسمی بودن یک جمله را تعیین کرد و کدام ویژگیهای تلفظی، واژگانی و ساختاری بر قضاوت فارسی‌زبانان تأثیر بیشتری می‌گذارند. ابزار گردآوری داده پرسشنامهای متشکل از 15 جمله است که گزارۀ واحدی را منتقل میکند. مشارکتکنندگاندر پژوهش، 70 مرد و زن در سه گروه سنی 20 تا 30 ساله (35 نفر)، 30 تا 40 ساله (20 نفر) و 40 تا 50 ساله (15 نفر) هستند که به‌کمک شم زبانی خود، این جملات را بر پیوستاری از رسمیترین تا غیررسمیترین درجه تحلیل و نمره‌دهی کرده‌اند. پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و روش تحلیل داده کیفی و کمی است. نتایج نشان میدهد که میتوان با توجه به تعداد عناصر زبانی نشان‌دار سبکی، میزان تقریبی رسمی بودن جمله را اندازه‌گیری نمود. با وجود این، قضاوت گوینده از میزان رسمی بودن یک جمله لزوماً به تعداد عناصر زبانی نشان‌دار سبکی بستگی ندارد و حضور برخی واژهها و عباراتی که به‌لحاظ رعایت ادب در زبان نشان‌دارند، بر قضاوت تأثیر میگذارد. به‌طور کلی بهنظر میرسد که تأثیر انتخابهای واژگانی و برخی تغییرات تلفظی بر قضاوت گویشوران بیشتر از سایر ویژگیهای تلفظی و ساختاری است.
· اسمعیلی، اصغر (1394). « الگوهای زبانی غیر معیار فارسی در مکاتبات اداری». جستارهای زبانی. د6، ش 7 (پیاپی 28)، صص1-32.
· افخمی، علی و ضیاءالدین قاسمی (1388). «سبکهای زبانی در فارسی و نمود ادبی». پژوهشهای زبانهای خارجی. ش 55. صص 5-17.
· ترادگیل، پیتر (1376). زبانشناسی اجتماعی، درآمدی بر زبان و جامعه. ترجمۀ محمد طباطبایی. تهران: آگه.
حاجیکاظمی، ندا (1383). «بررسی رعایت ادب در کنشهای بیانی زبان فارسی از دیدگاه زبانشناسی». پایاننامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
· رضایی، والی (1383). «زبان معیار چیست و چه ویژگیهایی دارد؟». نامۀ فرهنگستان. ش23. د 6. ش 3. صص 20- 35.
صفارمقدم، احمد (1388). «مقایسۀ عنصر ادب در زبانهای کرهای و فارسی».تحقیقات فرهنگی. د 2. ش 1. صص 77-97.
عباسی، مجید (1390). «مقایسۀ فرایندهای واژهسازی در گونۀ علمی و محاورۀ زبان فارسی». پایاننامۀ کارشناسی ارشد. اصفهان: دانشکدۀ زبانهای خارجی.
غفارثمر، رضا و الهام یزدانمهر (1391). «تحلیل گونههای واژگانی- نحوی بیان آینده در زبان فارسی زیر تأثیر عوامل اجتماعی». زبان و زبانشناسی. د 8. ش 16. صص 95-114.
· مدرسی، یحیی (1391). درآمدی بر جامعهشناسی زبان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Abbassi, M. (2011). Comparison of Lexical Formation Processes in Scientific and Colloquial Varieties of Persian Language. M.A. Thesis, Foreign Languages Department, Isfahan University. [In Persian].
· Afkhami, A. & S. Z. Ghasemi (2009), “Language styles in Persian and their literary representation”. Foreign Language Studies. No. 55. Pp. 5-17. [In Persian].
Baker, P. (2010). Sociolinguistics and Corpus Linguistics. Edinburgh University Press.online: http://www.ling.lancs.ac.uk/staff/paulb/socioling.htm.
Bayard, D. (1995). Kiwitalk. Palmerston North: Dunmore Press.
Crystal, D. (2008).Dictionary of Linguistics and Phonetics. Sixth edition.USA: Blackwell.
Dabagh, A. & A. Mirzaian (2010). “Patterns of speech accommodation and lexical formality in telephone conversations of Persian native speakers”. Global Journal of Human-Social Science Research, 10(2).
Eco, U. (1977). A Theory of Semiotics. Indiana University Press, Bloomington.
Esmaeli, A. (2016). “Non-standard patterns in Persian business correspondence”. Language Related Research. Vol.6, No.7 (Tome 28), pp. 1-32. [In Persian].
Evans, Betsy E. (2002). “Attitudes of montreal students towards varieties of French”. In Long and Preston (eds) The Handbook of Perceptual Dialectology. Vol 2. Pp. 71-94.
Fromkin, V. R R. & N. Hyams (2013), An Introduction to Language. Cengage Learning
· Gelas, N. (1988).“Dialogues authentiques et dialogues romanesques”, in: Echanges sur la conversation, Editions du CNRS. Paris.Pp.323-333.[In Persian].
· Ghaffar Samar, R. & E. Yazdan Mehr (2012), “Analyzing morpho-syntactic variants of future expression influenced by social factors In Persian”, Language and Linguistics. Vol. 8. No 16. Pp. 95-114. [In Persian].
· Haji Kazemi, N. (2004). Linguistic Analysis of Politeness In Persian Speech Acts. M.A. Thesis, Islamic Azad University, Central Tehran Unit. [In Persian].
Hasan, R. (1973). “Code, register and social dialect”. Class, Codes and Control. Vol 2, Applied Studies towards a Sociology of Language. by Basil Bernstein. Pp. 224-254.
Heylighen, F. & J. M. Dewaele (1999), “Formality of language: definition, measurement and behavioral determinants”. Interner Bericht, Center “Leo Apostel”, Vrije Universiteit Brüssel.
Himmelmann, N. P. (2005). Documentary and Descriptive Linguistics (full version). Available online:
Hodge, C. T. (1957). “Some aspects of Persian style”. Language. 33(3).Pp. 355-369.
Holmes, J. & A. Bell (1988). "Learning by experience: notes for New Zealand social dialectologists". Te Reo: Journal of the Linguistic society of New Zealand. 31. Pp. 33-41.
Holmes, J. & A. Bell (1988). “Learning by experience: notes for New Zealand social dialectologists”. Te Reo: Journal of the Linguistic society of New Zealand. 31. Pp. 33-41.
Jakobson, R. (1987). “Linguistics and poetics. In R. Jakobson”. Language in Literature. Harvard University Press, Cambridge, MA. Pp. 62-94.
Joos, M. (1967). The Five Clocks (Vol. 58). New York: Harcourt, Brace & World.
Kerswill, P. (2004). “Social dialectology/Sozial dialektologie. In Klaus Mattheier”. Ulrich Ammon & Peter Trudgill (eds.) Sociolinguistics/Soziolinguistik. An International Handbook of the Science of Language and Society, 2nd ed.Vol 1. Berlin: De Gruyter. Pp.22-33.
Khojasteh, A. B. & V. Nadernia (2016), “A Comparative study of colloquial language utterances in three Persian translations of English novel by McCrimmon’s model”. Journal of Exploratory Studies in Law and Management, 3(1).
Labov, W. (1966). The Social Stratification of English in New York City. Washington, DC: Center for Applied Linguistics.
Lahiri, S.; P. Mitra & X. Lu (2011, February). “Informality judgment at sentence level and experiments with formality score”. In International Conference on Intelligent Text Processing and Computational Linguistics (Pp. 446-457). Springer Berlin Heidelberg.
Louwerse, M. M. (2004). “Semantic variation in idiolect and sociolect: Corpus linguistic evidence from literary texts”. Computers and the Humanities, 38(2).Pp. 207-221.
McCrimmon, J. (1963).Writing With a Purpose (third ed.) New York: Houghton. pp 137-138.
· Modarresi, Y. (2012). An Introduction to Sociolinguistics. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. [In Persian].
Moore, R. (2012). “On swear words and slang”. American Speech. 87(2).
· Platt, H.; H. Platt & J. C. Richards (1992), Dictionary of Language Teaching and Applied Linguistics. Essex: Longman.
Preston D. R. (ed.) (1999). A Handbook of Perceptual Dialectology. Amsterdam: Benjamins. [A bibliography of works devoted principally to perceptual dialectology.]
· Rezaei, V. (2004). “What is standard language and what are its features?”. Nameyeh Farhangestan. No. 23, 3/6. Pp. 20-35. [In Persian].
· Saffar Moghaddam, A. (2009). “Comparison of politeness in Persian and Korean”. Iran Journal of Cultural Research. Nol. 2. No. 1. Pp. 77-97. [In Persian].
Starks, D. & Z. McRobbie-Utasi (2001), “Collecting sociolinguistic data: Some typical and some not so typical approaches”. New Zealand Sociology. 16(1).Pp. 79-92.
· Trudgill, P. 9 (1997). Sociolinguistics, an Introduction to Language and Society, translated by M. Tabatabaei. Tehran: Agah .[In Persian].
Wardhaugh, R. (2014). An Intoduction to Sociolinguistics. Tranlated by Reza Amini, Tehran: Bouye Kaghaz. [In Persian].
Watts, R. J. (2003). Politeness. Cambridge University Press.
Wolfram, W. (1969). A Sociolinguistic Description of Detroit Negro Speech. Washington, DC: Center for Applied Linguistics.
جستارهای زبانی