تدوین مدل مفهومی نشانه‌شناسی بازار سنتی ایران

نویسندگان
1 دانش آموخته دکتری معماری، گروه هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران
2 استاد دانشکده هنر و معماری، گروه معماری و شهرسازی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
بازار ایرانی یکی از عناصر مهم و تأثیرگذار در شهرهای ایرانی است و عملکردهای متعدد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، کالبدی و فرهنگی دارد. امکان بررسی معنا و کارکرد این بازار درقالب رویکردهای تحلیل متن، مانند زبان‌شناسی و نشانه­شناسی، وجود دارد. متن بازار ایرانی دارای ویژگی­های دلالتی است. به عبارت دیگر، خود متن و عوامل سازنده آن همگی دارای قابلیت تداعی معنا هستند. حال با توجه به اینکه هدف این پژوهش تدوین مدل مفهومی برای خوانش مناسب و بررسی مؤلفه‌های اثرگذار در ایجاد معنا در بازار ایرانی به‌مثابه یک متن و به‌عنوان برشی از شهر با چارچوب نشانه­شناسی لایه­ای است، باید لایه‌های آن شناسایی و نمود عینی شبکه رمزگان در یک کنش ارتباطی مشخص شود. بنابراین، پس از تبیین مفاهیم پایه و تشریح ضرورت­های نظری حوزه نشانه­شناسی معماری، لایه­های دخیل در این خوانش شناسایی و با رویکرد نشانه­شناسی لایه­ای به‌طور دقیق واکاوی خواهند شد. روش نشانه­شناسی نظریه‌بنیاد درقالب یک شیوه تحلیلی به محقق کمک می‌کند که با شناسایی نشانه‌ها و کدهای موجود در معماری ایرانی، ضمن بررسی نشانه‌ها و تغییر نوع آن­ها، لایه‌های موجود در بازار ایرانی را شناسایی و عوامل مؤثر بر خوانش مطلوب و رمزگشایی مناسب در آن را بررسی کند. نتایج پژوهش نشان می­دهد که بازار متنی است که لایه‌های متعدد آن بر یکدیگر لغزیده و مناسبات انحصارطلبانه و جدایی‌طلبانه عناصر بنا به مناسبات هم‌پوشانی و نفوذ تبدیل شده است. لایه­های کالبدی، کارکردی، محیطی، زمانی و معنایی با هم آمیخته و یگانه شده­اند و یک کلیت نظام­مند به نام بازار را به‌وجود آورده­اند. درواقع، مجموعه­های لایه­های هم‌نشین و نظام­های درگیر در این بنا پشتیبانی­کننده یکدیگر و انسجام­آفرین هستند و خوانش مناسب بازار ایرانی باتوجه به حمایتگری لایه­های کالبدی، کارکردی، معنایی، محیطی و زمانی امکان‌پذیر است؛ به‌گونه‌ای که خوانش این مجتمع همبافته نشانه­ای، بر احساس مخاطب در حرکت درون رمزگان کالبدی و فراکالبدی بازار ایرانی متکی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• Abbasi, Z. (2015). Spatial perception in traditional Iranian market architecture. Ph.D. Dissertation, Islamic Azad University, Science and Research Branch. [In Persian].
• Abdali, F. & A. A. Nojoumian (2013). “Binary Opposition of Hafez/Zahed from a Derridean Deconstructive Approach”. The Journal of Literacy Research. No.1.Pp. 9-30. [In Persian].
• Bronwen, M. & F. Ringham (2000). Dictionary of Semiotics. London& New York: Cassell.
• Chandler, D. (2009). “Semiotics for Beginners” www.Aber.ac.uk.media/ documents/s4b/sem0a.htmlClarc, D.S (2003), sign Levels, Dordrecht, Kluwer.
• Culler, J. (1976). Structuralist Poetics: Structuralism, Linguistics and the Study of Literature, New York: Cornell University.
• Chandler, D. (2007). The Basics of Semiotics. Translated by Mehdi Parsa. Tehran: Sureye Mehr. [In Persian].
• Dabagh, A.M. & S. M. Mokhtabad (2011). “Interpretation of post-modern architecture from the point of view of semiotics”. City Identity Magazine. Islamic Azad University, Tehran Science &Research Branch. [In Persian].
• Falamaki, M. M. (1992). The Formation of Architecture in the Experiences of Iran and the West. Tehran: Faza Publication. [In Persian].
• Ghaffari, A. R. (2015). Structural Analysis of the Architecture of Iran from the Architectural Semiotic Approach. Ph.D. Thesis. Islamic Azad University, Science and Research Branch. [In Persian].
• Greimas, A.J. (2008). On Imperfection. Translated by Hamid Reza Shairi. Tehran: Elm.[In Persian].
• Habib, F. (2006). “Investigation of the meaning of the shape of the city". Beautiful arts. No.25.[In Persian].
• Iranian Market, Experience in Documenting Iranian Markets (2009). Tehran University of Jihad.[In Persian].
• Jorgen Dines Johansen & Svend Erik Larsen (2002), “Signs in Use”, An Introduction to Semiotics. Translated by: D.L. Gorlee & G. Irons, Routledge, and London.
• Mohammadi, M. (2011). “Investigating the City Form from the perspective of Layered Semiotics”. Proceedings of the Semiotics of the Place. Compiled by: Farhad Sassani. Tehran: Sokhan. [In Persian].
• Mohammadi, M. (2013). Formation of Urban Encryption principles emphasizing cultural sustainability with Semiotics Approach. University of Science and Industry. [In Persian].
• Nojoumian, A. A. (2008). “Semantics of Kashan's Houses”. Quarterly Journal of Art. No. 2.Pp. 111-127[In Persian].
• Nojoumian, A. A. (2015). The Sign in Threshold. Tehran: Nashr-e- No Publication. [In Persian].
• Norberg Schultz, Ch. (2003). The Architecture of Meaning and Location. Translated by: Vida Norouz Borazjani. Tehran: Jan-e- Jahan.[In Persian].
• Sojoudi, F. (2004). “Layered Semiotics and its Application in the Analysis of Artistic Text”. Articles of the First Call for Consultation / Conference of the Semiotics of Art. [In Persian].
• Sojoudi, F. (2009). Applied Semiotics. Tehran: Ghesseh. [In Persian].
• Sojoudi, F. (2009). Semiotics: Theory and Practice. Tehran: Elm. [In Persian].
• Sojoudi, F. (2014). Applied Semiotics. Tehran: Elm .[In Persian].
• Zeimaran, M. (1998). Phenomenology of Art and Beauty. Tehran: Kanoon .[In Persian]