رویکرد گفتمان کنشیِ القایی در ادبیات داستانی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
2 دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی
چکیده
هدف این مقاله واکاوی سازه‌های ساختاری روایت‌های کنشی با تکیه ‌بر مثال‌هایی از ادبیات داستانی فارسی (کلاسیک و معاصر) با رویکرد گفتمان کنشیِ القایی یا مجابی است و از این ‌جهت، نخستین کوشش به­شمار می‌آید. تفحص در ساختارهای روایی ادبیات داستانی فارسی اعم از کلاسیک و معاصر نشان‌دهندۀ قوانین روایی خاص در سازه‌های پی­رنگ این آثار است که به دسته‌بندی آن‌ها در روایت‌های کنشی با رویکردهای مختلف منجر می‌شود. فرضیۀ پژوهش حاضر این است که هر داستان از یک نقصان آغاز می‌شود و تلاش کنشگر/ کنشگران برای برطرف کردن آن و دستیابی به شی‌ء ارزشی به روش­های مختلفی برای ارتباط با ابژه (شی‌ء ارزشی) صورت می‌گیرد. حال مسئلۀ پژوهش این است که سازوکارهای روایت‌های کنشی القایی در ادبیات داستانی فارسی با تکیه‌ بر نمونه‌هایی از داستان‌های کلاسیک و معاصر کدام است؟ پژوهش حاضر با مثال‌هایی محدود (اما دقیق) از ادبیات داستانی فارسی در پی تحلیل رویکردها و سازه‌های ساختاری نوع گفتمان کنشیِ القایی در ادبیات داستانی است و نتایج آن بیانگر یک ساختار روایی است که کنشگر/ کنشگران برای رسیدن به شی‌ء ارزشی در پی مجاب کردن کنشگر/ کنشگران هستند و رویکردهای مجاب­گر (القاکننده) وجوه مختلفی همچون تشویق، تهدید، چاپلوسی، رشوه، تحریک و رجزخوانی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آل احمد، جلال. (1385)، پنج داستان، تهران: انتشارات فردوس.
----، ----. (1371)، پنج داستان، تهران: انتشارات توس.
بهرنگی، صمد. (1377)، قصه‌های صمد بهرنگی، به کوشش عزیز الله علیزاده، تهران: دنیای کتاب.
شعیری، حمیدرضا. (1395)، نشانه-معناشناسی ادبیات: نظریه و روش تحلیل گفتمان ادبی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
شعیری، حمیدرضا و ترانه وفایی.(1388)، راهی به نشانه- معناشناسی سیال، تهران، علمی فرهنگی.
شفیعی، سمیرا و دیگران. (1395)، «تحلیل نشانه شناختی گفتمان روایی ضحاک و فریدون بر اساس نظریه گرمس»، دوفصلنامه ادبیات حماسی دانشگاه لرستان، صص: (99-129).
علوی، آقابزرگ. (1377)، گیله‌مرد، تهران: انتشارات نگاه.
فردوسی، ابوالقاسم. (1386)، شاهنامه، تهران: انتشارات سخن.
گلستان، ابراهیم. (1346)، شکار سایه، تهران: انتشارات جاویدان.
منشی، نصرالله. (1373)، کلیله‌ودمنه، تهران: انتشارات امیرکبیر.
نبی ئیان، پانته آ و حمیدرضا شعیری. (1396)، «تحلیل روایی فرایند تشخیص در چارچوب نشانه معناشناسی گفتمانی: مطالعه موردی دسته گل اثر صادق چوبک»، زبان پژوهی دانشگاه الزهرا، شماره25، صص: (26-58).
هدایت، صادق. (1342)، شکار سایه، تهران: انتشارات ارسباران.
----، ----. (1347)، داش آکل، تهران: انتشارات جاویدان.
Dumezill, George. (1988), Manipulatoire, Paris: Editions de Minuit.
Ayati, A.(2014),"The Discursive Semiosemantic Study Of a Poem by Nima Yushij" Jastarhaye Adabi. No.1.PP.105-123.
Shairi, H.(2006), Discursive Semiosemantic Analysis: Samt: Tehran.
Landowski, Eric. (2005), "Les interaction risquees" Nouveaux Acts Semmiotiques, 101,102,103, Limoges, Pulim.