رده‌شناسی نظام آغازگر در دو زبان فارسی و ترکی آذری

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی, دانشگاه تبریز
2 دانش آموخته دکتری زبانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی
3 استادیار زبانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
چکیده
این مقاله در چارچوب «رده­شناسی نقش­گرای نظام­مند» و با تکیه بر تعمیم­های رده­شناختی متیسن (2004) کوشیده است، رفتارهای رده­شناختی نظام آغازگر دو زبان فارسی و ترکی آذری را که به لحاظ نَسبی به دو خانواده زبانی متفاوت متعلق­اند، توصیف و مقایسه کند. به بیانی مشخص­تر، این پژوهش تلاش کرده است به این پرسش اساسی پاسخ دهد که با توجه به تعمیم­های رده­شناختی متیسن، نظام آغازگر و مشخصاً سه زیرنظام «نشان­داری آغازگر»، «گزینش آغازگر»، و «نوع آغازگر» در زبان فارسی چه تفاوت­ها و شباهت­هایی با آن نظام­ها در زبان ترکی آذری دارند.

مطالعه حاضر نشان داد که دو زبان فارسی و ترکی آذری 1) دارای ساخت آغازگری ـ پایان­بخشی تقریباً همانند هستند، 2) با آغازگرهای بی­نشان و نشان­دار به یک شکل برخورد می­کنند، 3) افزون بر آغازگر ساده، دارای آغازگر چندگانه نیز هستند، 4) با عناصر سازنده آغازگر چندگانه به یک شکل برخورد می­کنند و 5) دارای نظام آغازگر وجه­آزاد هستند. این یافته­ها نشان می­دهد که دو زبان فارسی و ترکی آذری که به لحاظ نَسبی کاملاً متفاوت هستند، دارای نظام آغازگر و مشخصاً سه زیرنظام «نشان­داری آغازگر»، «گزینش آغازگر»، و «نوع آغازگر» مشابهی هستند. این نتیجه با «اصل سازگاری محوری» هم­سو است. بر اساس این اصل، زبان­ها با توجه به محور جانشینی/ نظام و نه محور هم­نشینی/ ساخت، گرایش به سازگاری بیشتر با یکدیگر دارند.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


• Aalaee, M. (2009). “Studying Textual Metafunction in SAMT Textbooks”. Researching and Writing University Books. No. 14 (22). PP. 92-113. [In Persian].
• Caffarel, A. (2004). “Metafunctional Profile of the Grammar of French”. Language Typology: A Functional Perspective. eds. A. Caffarel, J.R. Martin and C.M.I.M. Matthiessen. Amsterdam: John Benjamins. PP. 77-137.
• Caffarel, A., Martin, J.R., and C.M.I.M. Matthiessen (2004). “Introduction: Systemic Functional Typology”. Language Typology: A Functional Perspective. eds. A. Caffarel, J.R. Martin and C.M.I.M. Matthiessen. Amsterdam: John Benjamins. PP. 1-76.
• Croft, W. (2003). Typology and Universal. Cambridge: Cambridge University Press.
•Dabir-Moghaddam, M. (2005). Studies in Persian Linguistics (Selected Articles). Tehran: Iran University Press. [In Persian].
• ___________ (2013). Typology of Iranian Languages. Vol. 1. Tehran: SAMT. [In Persian].
•Daneshvar, S. (1970). Suvashun. Tehran: Kharazmi. [In Persian].
• Dehghani, Y. (2000). A Grammar of Iranian Azeri: Including Comparisons with Persian. Münich: Lincom Europa.
• Deljuy, F. (1997). Relative Structure in Azeri Turkish. MA thesis. Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran. [In Persian].
• Eggins, S. (2004). An Introduction to Systemic Functional Linguistics. London and New York: Continuum
• Erfani, P. (2012). Azeri Morphosyntax: The Influence of Persian on a Turkic Language. MA thesis. Simon Fraser University, British Columbia, Canada.
• Faghih, E. and M. Bahman (2010). “A Contrastive Study of Theme in English and Azerbaijani Turkish Fictional Texts”. The Journal of Applied Linguistics. No. 3 (1). PP 55-69.
• Fahimnia, F. (2010). “A Hallidayan Functional Description and Analysis of Theme in Persian Primary School Textbooks and Students’ Compositions”. Language and Linguistics. No. 6 (12). PP 41-59. [In Persian].
• Golshiri, H. (1989). Prince Ehtejab. Tehran: Nilufar. [In Persian].
• Haghshenas, A. M., Samii (Gilani), A., Vahidian Kamyar, T., Davudi, H., Zolfaghari, H., Sangari, M. R., …, & S. A. Mirjafari (2015). Persian Language (3). Tehran: Administration of Textbooks Publishing and Distribution. [In Persian].
• Halliday, M.A.K. (2005). “Studies in English Language”. The Collected Works of M.A.K. Halliday. Volume 7. ed. J. Webster. London & New York: Continuum. PP. 55-109.
•Halliday, M.A.K. & C.M.I.M Matthiessen (2014). Halliday’s Introduction to Functional Grammar. 4th edition. London and New York: Routledge.
• Hedayat, S. (2004). The Blind Owl. Esfahan: Sadegh Hedayat. [In Persian].
• Johanson, L. (1998a). “The History of Turkic”. The Turkic Languages. eds. L. Johanson and É. Á. Csató. London and New York: Routledge. PP. 81-125.
• Johanson, L. (1998b). “Code-copying in Irano-Turkic”. Language Sciences. NO. 20 (3). PP. 325- 337.
• Kalafchi Khiyabani, M. (2006). Scrambling in Azeri Turkish. MA thesis. Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran. [In Persian].
• Kazemi, F. (2014). “Theme-Rheme Structure in Clause Complexes of Persian Scientific Texts Based on SFG (Systemic Functional Grammar)”. Zabanshenakht (Language Studies). No. 5 (9). PP. 149-170. [In Persian].
• Lee, S. N. (1996). A Grammar of Iranian Azerbaijani. Ph.D thesis. University of Sussex, Brighton, England.
• Mahutian, S. (1999). Persian Language Grammar from a Typological Perspective, (M. Samai, Trans.). Tehran: Markaz. [In Persian].
• Matthiessen, C. M.I.M. (2004). “Descriptive Motifs and Generalizations”. Language Typology: A Functional Perspective. eds. A. Caffarel, J.R. Martin and C.M.I.M. Matthiessen. Amsterdam: John Benjamins. Pp. 537-673.
• Mwinlaaru, I.N. and W.W. Xuan (2016). “A Survey of Studies in Systemic Functional Language Description and Typology”. Functional Linguistics. No. 3 (8). PP. 1-41.
• Pahlavannezhad, M. R. (2004). A Description and Analysis of Clause Structure in Persian Language Based on Halliday’s Systemic Functional Grammar. Ph.D thesis. Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad. [In Persian].
• Rezapur, E., and Z. Soltan Ahmadi (2014). “Studying Textual Metafunction in Intermediate and Advanced-level Persian Language Teaching Books Based on Halliday’s Systemic Functional Grammar”. Paper presented at the 1st Conference of Persian Language Teaching, Tarbiat Modarres University. [In Persian].
• Sabahi, G. (1978). Eagle (a series of anecdotes): Tehran: Farzaneh Publication. [In Azerbaijani Turkish].
• Shahriar , M.H. (2001). Shahriar’s Turkish Poems: Including Greetings to Heydar Baba. Tehran: Zarrin. [In Azerbaijani Turkish].
• Tajabad, F, Golfam, A., and Mahmoodi-Bakhtiar, B. (2013). “Exclamation Structures in Persian”. Language Related Research. Vol. 4. No.3. PP. 1-21. [In Persian].
• Teruya, K. and C.M.I.M. Matthiessen (2013). “Halliday in Relation to Language Comparison and Typology”. Manuscript.