بُعد تجسمی عصیان و رهایی زبان با تأکید بر شعر «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سردِ» فروغ فرخزاد

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه شهید بهشتی
2 دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
خواست رهایی در سه دفتر اول شعریِ، «اسیر»، «دیوار» و «عصیانِ» فروغ فرخزاد به­صورت عصیان در برابر معشوق و ارزش­های جامعۀ مرد­سالار است. فروغ فرخزاد در دفتر «تولدی دیگر»، تسلط مرد­سالاری بر جامعۀ گذشته و شروع به انتقاد صریح و در عین حال شاعرانه از تمام ارزش­های مسلط بر جامعه را نقد می‌کند. شاعر در بیشتر شعرهایش، میل دارد از تمام آنچه خود به آن می‌تازد رها شود و همواره مانعی بر سر راه این رهایی می‌بیند. این مانع می‌تواند مرد، قانون، جامعه، یا انسان باشد؛ اما در دفتر ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد، بیشتر از انسان مدرن انتقاد می‌کند. در این واپسین دفتر، شاعر مضمون­های عصیان و رهایی را به­صورت انتزاعی و در برخی موارد چند­بعدی به­تصویر می‌کشد.

به­ویژه در شعر «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» که عنوان مجموعه نیز هست، شاعر با روش­های گوناگون میل خود را به عصیان و پس از آن رهایی بیان می‌کند.


در این مقاله ما سعی می­کنیم با روش نشانه ـ معنا­شناسی به تحلیل و واکاوی بُعد تجسمی شعر فروغ در بازنمایی مفهوم عصیان و رهایی بپردازیم. هدف از ارائۀ این مقاله آن است که نشان دهیم بُعد تجسمی یکی از ساختارهای اصلی معنا­ساز متن است. فرض ما بر این است، بُعد تجسمی در شعر فروغ در خدمت پرداختِ مفهوم عصیان و رهایی قرار گرفته است و گاهی دریافت این دو مفهوم برای خواننده دشوار می­شود.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


براهنی رضا (1371). طلا در مس. تهران: زریاب.
بهبهانی سیمین (1380)، یاد بعضی نفرات، تهران: نگاه.
جعفری عبدالرضا (1384) (به کوشش). فروغ جاودانه، مجموعه شعرها و نوشته ها و گفتگوهای فروغ فرخزاد به انضمام نوشته هایی درباره فروغ فرخزاد. تهران: تنویر.
حقوقی محمد (1384). شعر زمان ما. تهران: نگاه.
خبازیان زاده مرتضی (1389). فروغ فرخزاد زنی در هجوم باد، زندگی، اندیشه و گزیده اشعار، مشهد: مرندیز.
شریفیان مهدی، جعفری سید حسین (1395). «هنجارگریزی معنایی در شعر فروغ». پژوهش نامه ادبیات معاصر ایران. بهار و تابستان. صص 59-37.
صفوی کورش (پنجم:1394). از زبان شناسی به ادبیات جلد دوم. تهران : سوره مهر.
فرخزاد فروغ (1374). گزینه اشعار فروغ فرخزاد. تهران: مروارید.
فرخزاد فروغ (1379). دیوان کامل اشعار. تهران: مروارید.
فرخزاد فروغ (1383). دیوان کامل اشعار. تهران: شادان.
قویمی مهوش (1382). شعر نو در بوته نقد. تهران: انتشارات دانشگاه هرمزگان.
Bertrand, D. (2000). Précis de Sémiotique Littéraire, Paris: Nathan.
Fontanille, J. (1998). Sémiotique du discours. Limoges : PULIM
Fontanille, J. (1999). Sémiotique et Littérature. Paris: PUF.
Fontanille, J. (2011). Corps et sens. Paris: PUF.
Greimas, A.J. (1983). Du sens II. Paris : Seuil.
Groupe d’Entrevernes (1979). Analyse sémiotique des textes, Introduction Théorie-Pratique, Lyon : Presses universitaires de Lyon.