رده‌شناسی نظام مند بندهای مادی در زبان فارسی

نویسنده
دکتری زبان‌شناسی، دانش‌آموخته دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
چکیده
رده­شناسی نقش­گرای نظام­مند یا به اختصار رده­شناسی نظام­مند به بررسی تفاوت­ها و شباهت­های موجود در نظام­های زبان­ها می­پردازد. هدف بنیادی رده­شناسی نظام­مند دست­یابی به تعمیم­های تجربیِ قابل اعمال به تمام زبان­های جهان است. در راستای این هدف، متیسن (2004) به مجموعه­ای از تعمیم­های رده­شناختی دست یافته و در ارتباط با آن تعمیم­ها، مدعی شده است که آن­ها را می­توان در توصیف هر زبان و نیز در تلاش در جهت گسترش تبیین­های رده­شناختی در چارچوب دستور نقش­گرای نظام­مند به­کار بست.

هدف از انجام این پژوهش، توصیف رفتارهای رده­شناختی بندهای مادی در زبان فارسی با توجه به تعمیم­های رده­شناختی متیسن (2004) درخصوص آن بندهاست.

بر اساس یافته­های پژوهش حاضر، در بندهای مادی زبان فارسی، 1) در کنار دو مشارک ذاتی کنشگر و مقصد، مشارک­های دیگری، یعنی دریافت­کننده/ گیرنده، وادارنده، دامنه، و شاخص، نیز در نمود فرایند دخیل هستند، 2) گستره مشارک ذاتی کنشگر بسیار وسیع است، 3) هر یک از مشارک­های غیرذاتی یادشده در بالا به طریقی به بند مادی اضافه می­شوند. برای مثال،‌ مشارک وادارنده از طریق فرایند سببی­سازی به یک بند مادی افزوده می­شود، 4) حالت­نمایی مشارک­ها به نظر نسبتاً صریح است، و 5) انتقال مالکیت به­صورتی متفاوت از سلب مالکیت بازنمایی می­یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• Aghagolzadeh, F., A. K. Z., Kambuzia & H. Razavian, (2011), “Stylistics of story based on verb: a functional approach”. Quarterly Journal of Stylistics of Persian Poem and Prose (Bahar e Adab). No. 1. Pp. 243-254. [In Persian].
• Bahman, Z. (2009). “Transitivity system and process types in Persian”. Linguistics and the Human Sciences. No. 5. Pp. 3-36.
• Daneshvar, S. (1970). Suvashun. Tehran: Kharazmi. [In Persian].
• Dabir-Moghaddam, M. (2005). Studies in Persian Linguistics (Selected Articles). Tehran: Iran University Press. [In Persian].
• Dabir-Moghaddam, M. (2013). Typology of Iranian Languages. Vol. 1. Tehran: SAMT. [In Persian].
• Golshiri, H. (1989). Prince Ehtejab. Tehran: Nilufar. [In Persian].
• Halliday, M.A.K. & C.M.I.M Matthiessen, (2014), Halliday’s Introduction to Functional Grammar. 4th edition. London and New York: Routledge.
• Hedayat, S. (2004). The Blind Owl. Isfahan: Sadegh Hedayat. [In Persian].
• Matthiessen, C. M.I.M. (2004). “Descriptive Motifs and Generalizations”. Language Typology: A Functional Perspective. eds. A. Caffarel, J.R. Martin and C.M.I.M. Matthiessen. Amsterdam: John Benjamins. Pp. 537-673.
• Matthiessen, C.M.I.M. (2015). “Transitivity in Different Registers: The System of PROCESS TYPE”. Manuscript.
• Monshizadeh, M. & L. Elahian, (2016), “Stylistic study of the verbs in Gulistan: An approach to Halliday’s systemic functional grammar”. Language Related Research. No. 6. Pp. 259-279. [In Persian].
• Pahlavan Nezhad, M. (2004). Describing and Analyzing Clause Structure in Persian Language on the Basis of Systemic Functional Grammar. PH.D Dissertation. Faculty of Literature and Humanities. Ferdowsi University of Mashhad. [In Persian].
• Pahlavan Nezhad, M. & A. Najafi, (2008), “The importance of the communicative function of language in child language development”. Quarterly Journal of Educational Innovation. No. 4. Pp. 47-74. [In Persian].
• Rasekh-Mahand, M. (2004). “Direct object position in Persian”. Name-Ye Farhangestan. No. 24. Pp. 56-66. [In Persian].
• Rezaei, V. & F. Bahrami, (2015), Fundamentals of Linguistic Typology. Tehran: Publication & Printing Center of Shahid Beheshti University. [In Persian].
• Teruya, K. & C.M.I.M. Matthiessen, (2013), “Halliday in Relation to Language Comparison and Typology”. Manuscript.