چندمعنایی حروف ربط در زبان فارسی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 استادیار گروه زبان انگلیسی و زبان‌شناسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.
2 مدرس گروه زبان انگلیسی دانشگاه پیام نور تهران، ایران
چکیده
چند­معنایی از موضوعات مهم و سنتی مطالعات معنی­شناسی و روابط واژگانی است. واژۀ چند­معنا واژه یا تک­واژی است که دارای چند­معنای مرتبط است. مطالعۀ چند­معنایی حروف ربط در زبان فارسی می­تواند گامی در جهت شناخت پیچیدگی­های آن و کمک در جهت تبیین صحیح ساخت زبان فارسی باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی چند­معنایی دو حرف ربط هم­پایۀ «اما» و «ولی» در زبان فارسی بر اساس انگارۀ چند­معنایی اصول­مند (انگارۀ چما) (ایوانز و گرین، ­2006) است. ماهیت روش انجام این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. پیکرۀ انتخاب­شده از مصاحبه با سخنوران فارس­زبان، استفاده از روزنامه­ها­ی کثیر­الانتشار و کتب دستور زبان فارسی به­دست آمده و با استفاده از رویکرد شناختی تحلیل شده است. نگارندگان برای معانی متمایز این دو حرف ربط، به­دلیل محدودیت حجم مقاله، تنها به ذکر نمونه­هایی از هر مفهوم بسنده و هر یک را جداگانه در یک شبکۀ معنایی ترسیم کرده­اند. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که مفهوم اولیۀ «اما»­، «ولی» است و در شبکۀ معنایی آن سیزده معنای متمایز و دو خوشۀ معنایی وجود دارد. همچنین مفهوم اولیۀ «ولی»­، نیز «اما» است و در شبکۀ معنایی آن هشت معنای مجزا و دو خوشۀ معنایی وجود دارد.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


• انوری، حسن و حسن احمدی گیوی (1390). دستور زبان فارسی 1 و 2. تهران انتشارات فاطمی. چاپ چهارم.
• بامشادی، پارسا؛ جواد با مشادی و شادی انصاریان (1395). بررسی معنایی سه حرف اضافۀ wæl، ta، æra در کردی گورانی از دیدگاه شناختی. دو ماهنامه ی جستارهای زبانی.دورۀ 7.
• دهقان، مسعود (1397). بررسی معنایی حروف اضافۀ/læ/،/wæ /‌، /‌wægævd/‌، /wæpi/ در کردی بر اساس رویکرد شناختی. جستارهای زبانی. دورۀ 9، شمارۀ 2. صص.‌1-33
• راسخ مهند، محمد (1389). درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی: نظریه‌ها و مفاهیم. جلد1. تهران: سمت.
• راسخ مهند، محمد و نفیسه رنجبر ضرابی (1392). بررسی شبکۀ معنایی حروف اضافۀ "در" و "سر"». نشریۀ پژوهش های زبان شناسی تطبیقی. دورۀ 3، شمارۀ 5.
• روشن، بلقیس و لیلا اردبیلی (1392). مقدمه‌ای بر معناشناسی شناختی. جلد1. تهران: علم.
• زاهدی، کیوان و عاطفه محمدی زیارتی (1390). شبکۀ معنایی حرف اضافه فارسی "از" در معنی‌شناسی شناختی. تازه‌های علوم شناختی. دوره 13. صص. 67-80
• سبزواری، مهدی (زیر چاپ). بررسی انواع چند‌معنایی در فارسی معیار با رویکردی شناختی. جستارهای زبانی. انتشار انلاین: 3 شهریور 1396
• صفوی، کوروش (1391). درآمدی بر معنی‌شناسی. جلد1 . چاپ اول. تهران: انتشارات علمی.
• گلفام، ارسلان و فاطمه یوسفی‌راد (1385). بررسی حروف اضافۀ مکانی در چارچوب شناختی:
مطالعۀ موردی حرف اضافۀ "‌در / توی‌". زبان و زبان شناسی. دورۀ 2.
REFERENCES
• Evans, V. & A. Tyler(2004a). “Rethinking English prepositions of movement: The case of To and Through”. Belgian Journal of Linguistics. 18. Pp. 247–270.
• Evans, V. & A. Tyler (2004b). “Spatial experience, lexical structure and motivation: the case of in”. In G. Radden and K. Panther (eds.). Studies in Linguistic Motivation.Pp. 157–192. Berlin: Mouton de Gruyter,.
• Evans, V. & M. Green. (2006). Cognitive linguistics:1 Volume. Edinburgh: Edinburgh university press ltd.
• Evans, V. (2013). Language and Time: A cognitive linguistic approach. Cambridge: Cambridge university press.
• Geeraerts, D. (2006). A Rough Guide to cognitive linguistics. In: D. Geeraerts (Ed). Cognitive linguistics: Basic Readings , (pp.1-28). Berlin & New York: Mouton do Gruyter.
• Geeraerts , D. & H. cuyckens. (2007). The oxford Handbook of cognitive linguistics. Oxford: oxford University press. 8 periods
• Sandra, D. & S. Rice. (1995). Network Analysis of prepositional meaning: Mirroring whose Mind – The linguists or the Language Users Cognitive Linguistics. 6 periods.
• Tyler, A. & V. Evans (2001). Reconsidering prepositional polysemy networks: The case of over. In V. Evans, B. Bergen, and J. Zinken (Eds.), The Cognitive Linguistics Reader.Pp.186-238. London: Equinox.
• Tyler , A. & V. Evans. (2003). Reconsidering Prepositional Polysemy Network: The case of over. In: B. Nerlich , z .Todd ,V. Herman & D.D. Clark (Eds.) , polysemy: Flexible Patterns of Meaning in Mind and Language , (pp.95-156). Berlin: Mouton de Gruyter.