بازخوانی نظریۀ میشل شارُل در باب نقش عناصر همنشین مبتدا در انسجام گفتمان

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسنده
استادیار، گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده
همان­طور که در مورد ادبیات، «ادبیت» را لازمۀ داشتن یک متن ادبی دانسته­اند، «متنیت» نیز می­تواند شرط لازم برای داشتن متن باشد. مفهوم «انسجام» ـ که به نوعی ضامن وجود متنیت است ـ از سوی زبان­شناسان و نظریه­پردازان زیادی مانند میشل شارُل به خصوص در حوزۀ تحلیل کلام مطالعه شده است. یکی از ابزارهای برقراری این انسجام که شارُل در پژوهشی جداگانه به آن پرداخته، مبحث عناصر همنشین اضافه است. اگرچه محقق به درستی بر کارکرد ویژۀ این عناصر در استقرار انسجام تأکید داشته است، به­نظر می­رسد چشم­اندازی که مسئله را در آن قرار می­دهد، قابل نقد است. در این مقاله می­کوشیم تا با جایگزینی نگاه صوری و دستوری نظریه­پرداز به مسئله با یک رویکرد معنا­محور که مستلزم در نظر گرفتن نقش فعال خواننده در شکل­گیری انسجام است، کاستی­های این نظریه را اصلاح کنیم و نشان دهیم استدلال شارُل دارای دامنۀ مطلوبی ـ که بتواند مصادیق دیگر این نوع انسجام را نیز پوشش دهد ـ نیست. برای نیل به این هدف، در بخش نخست، با استفاده از نظریۀ شارُل عملکرد ویژۀ عناصر همنشین اضافه را ـ که زبان­شناس «قیدهای چارچوب­ساز» می­خواند ـ تبیین می­کنیم و قسمت دوم را به تعدیل دیدگاه او از طریق رفع انحصاری ـ که زبان­شناس برای این عناصر قائل است ـ اختصاص می­دهیم. همچنین، امیدواریم از ورای این موارد، ابعادی از موضوع انسجام را که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده­است، روشن کنیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Bonami, O. Godard, D. & Kampers-Manhe, B. (2003). "Adverb Classification". Handbook of French semantics. pp. 143-184.
Charolles, M. (2005). "Framing Adverbials and their Role in Discourse Cohesion : From Connection to Foward Labelling" in M.Aurnague, M.Bras, A Le Draoulec & L.Vieu. Biarritz : SEM-05 Proceedings, pp.13-30,
Charolles, M. (2011). "Cohérence et cohésion du discours". Dimensionen der Analyse Texten und Diskursivent. pp. 153-173.
Crompton, P. (2006). "The effect of position on the discourse scope of adverbials. Text and Talk. 26-3. pp. 245-279.
Keenan, J. K., Baillet, S. D. & Brown, P. (1984), "The effects of causal cohesion on comprehension and memory". Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior. 23. pp. 115-126.
Pepin, L. (1998). "Analyse de quelques défauts de cohérence textuelle". Correspondance. 4-2. pp. 23-36.
Petöfi, J. S. & Rieser, H. (1973). Studies in text grammar. Dordrecht : Kluwer Academic Publishers.
Roulet, E. et al. (1985). L'articulation du discours en français contemporain. Bern : Peter Lang.