واکاوی شناختی - کاربردشناختی جمله‌های شرطی در زبان فارسی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، ایران
2 استاد زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، ایران.
3 دانشیار زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، ایران
چکیده
پژوهش حاضر تحقیقی بنیادی و توصیفی است که داده­های آن عمدتاً برگرفته از گفتار محاوره­ای محیط در طول یک دورۀ سه­ماه بوده است. پس از ضبط و آوانویسی داده­ها، پیکره­ای مشتمل بر حدود سی و پنج جملۀ شرطی زبان فارسی با روش نمونه­گیری کنترل­شده انتخاب شد و سپس بر اساس رویکردهای شناختی ـ کاربردشناختی، در سه بخش عمده تحلیل و نتایج حاصل شد. در بخش نخست مطالعه، ضمن معرفی چارچوب نظری، سویتسر (1990) دربارۀ وجود روابط سه‌گانۀ محتوایی، معرفتی و کارگفتی در جمله­های شرطی، کارایی این چارچوب در تحلیل جمله­های شرطی زبان فارسی را می‌سنجد. در بخش دوم، انواع خوانش‌های برگرفته از حرف شرط «اگر» که مشتمل بر خوانش شرط لازم و کافی، خوانش بیانگر مبتدا و خوانش امتیازی بودند معرفی و تبیین می‌شود. بخش سوم که بر نقش مفاهیم ذهنیت (Langacker, 1990, 1999) و بیناذهنیت (Traugott & Dasher, 2005) در کاربرد جمله­های شرطی تمرکز دارد، نشان می‌دهد که مفاهیم مذکور چارچوب قابل ‌قبولی را برای فهم بهتر ماهیت فرض‌انگاری در ساخت‌های شرطی ارائه می‌دهد. در­مجموع، علاوه بر تحلیل جمله­های شرطی از یک دیدگاه شناختی جدید، آنچه این کاوش را از بررسی‌های پیشین متمایز می‌سازد، بررسی ماهیت جمله­های شرطی سرخود است که در مطالعات محققان زبان فارسی عمدتاً مغفول مانده است. در این زمینه نگارندگان با بهره­گیری از چارچوب جدید دستور کلام (Kaltenböck, Heine & Kuteva, 2011; Heine, Kaltenböck & Kuteva, 2016) نشان می­دهند که چنین بندهایی برگرفته از جمله­های شرطی کامل و با فرایند عضوگیری ساخته شده است که انگیزۀ این فرایند بیشتر برجسته‌سازی عناصر موقعیت کلام چون ذهنیت و بیناذهنیت است.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


Persian References
Aghgolgzadeh, F. & Z. Abbasi (1391). "The study of verb mood in Persian language based on the theory of mental spaces". Persian Language and Literature. 20. Pp. 135-154. [In Persian]
Amouzadeh, M. & H. Azmodeh (1393). "The aspects of the thetical grammar based on samples from Persian language". Comparative Linguistics Research Journal. 4 (7). Pp: 45-67. [In Persian]
Babak, A. (1368). "Survey in Persian grammar: conditional expression". University of Revolution. 17. Pp: 25-30. [In Persian]
Fatemi, S., (1391). Conditional Constructions in Saadi's Golestan: A cognitive Approach. MA. Thesis, Tarbiat Modares University. [In Persian]
Ibnorasool, M., S. Kazemi Najaf Abadi & M. Kazemi (1395). "The relationship between the main and subordinate clauses in Conditional Sentences of Persian Language." Persian Literature. 6(2). Pp: 93-112. [In Persian]
Movahed, Z. (1374). "Counterfactual conditions and Academic Laws." Religion and Communication. 2. Pp: 21-30. [In Persian]
Salimi, E. (1393). "The differential effect of corrective feedback on the learning of conditional sentences and the definite articles of English of language learners". Language Related Researches. 6 (5). Pp: 235-259. [In Persian]
English References
Booij, G. (2005). The Grammar of Words. Oxford: Oxford University Press.
Comrie, B. (1986). Conditionals: a typology. In E. Traugott, A. ter Meulen, J. SnitzerReilly, & C. Ferguson (eds.), On conditionals, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 77 - 102.
Dancygier, B. (1998). Conditionals and prediction. Cambridge: Cambridge University Press.
Dancygier, B. & E. Sweetser (2005). Mental spaces in grammar: conditional constructions. Cambridge: Cambridge University Press.
Evans, N. (2007). Insubordination and its uses. In Irina Nikolaeva (ed.), Finiteness: theoretical and empirical foundations, Oxford: Oxford University Press, pp. 366-431
Fauconnier, G. (1997). Mappings in thought and language. Cambridge: Cambridge University Press.
Fillmore, C. (1990). "Epistemic stance and grammatical form in English conditional sentences". Chicago Linguistic Society, Papers from 26th Regional Meeting 26, pp.137-162.
Gomes, G. (2008). Three types of conditionals and their verb forms in English and Portuguese. Cognitive Linguistics 19 (2), 219-240.
Haiman, J. (1978). Conditionals are topics. Language 54, 512-540.
Heine, B., G. Kaltenböck, &, T. Kuteva. (2016). On insubordination and cooptation. In Evans, N & H. Watanabe (eds.), Insubordination. John Benjamins Publishing Comapany.
Kaltenböck, G., B. Heine and T. Kuteva. (2011). "On thetical grammar". Studies in Language 35(4), 848–893.
Kaltenböck, G. and B. Heine. (2014). "Sentence grammar vs. thetical grammar: two competing domains". In B. MacWhinney, A. Malchukov, and E. Moravcsik (eds). Competing motivations in grammar and usage. 348-363. Oxford: Oxford University Press.
Langacker, R. W. (1987/1991). Foundation of Cognitive Grammar I, II. Stanford, CA: Stanford University Press.
_______________. (1990). Subjectification. Cognitive Linguistics, Berlin; New York, v.1, n.1, 5-38.
_______________. (1999). Grammar and Conceptualization. Berlin: Mouton de Gryter.
Lyons, J. (1995). Linguistic Semantics. Cambridge: Cambridge University Press.
Palmer, F. R. (1986). Mood and Modality. Cambridge: Cambridge University Press.
Sweetser, E. (1990). From Etymology to Pragmatics. Cambridge: Cambridge University Press.
__________. (1996). Mental Spaces and the Grammar of Conditional Constructions. In G. Fauconnier and E. Sweetser, (eds.), Spaces, Worlds, and Grammar. Chicago: University of Chicago Press.
Tavangar, M. & M. Amouzadeh. (2009). Subjective modality and tense in Persian. Language Science 31, 853- 873.
Traugott, E.& R. Dasher. (2005). Regularity in semantic change. Cambridge: Cambridge University Press.