تحلیل گفتمان انتقادی کتب انگلیسی برای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه با رویکرد لاکلاو و موفه (مطالعۀ موردی: کتب انگلیسی دورۀ اول متوسطه پیش‌حرفه‌ای)

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دکتری آموزش زبان انگلیسی، استادیار گروه زبان‌های خارجه، دانشگاه گنبد کاووس، گلستان، ایران.
2 دکتری فلسفه، استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه گنبد کاووس، گلستان، ایران
3 دکتری آموزش ربان انگلیسی، استادیار گروه زبان‌های خارجه، دانشگاه گنبد کاووس، گلستان، ایران.
چکیده
هدف پژوهش حاضر، تحلیل گفتمان انتقادی کتاب­های آموزش زبان انگلیسی مربوط به دانش­آموزان با نیازهای ویژه است. مسئلۀ اصلیِ پژوهش حاضر این است که تا چه حد در تصاویر و تمرین­سازی­ها و مکالمات این کتاب­ها، از قرائنی استفاده می­شود که مصداق عینی در زندگی هر روزۀ مخاطبان با نیازهای ویژه دارد. پژوهش حاضر به تحلیل محتوای کتاب­های انگلیسی دورۀ اول متوسطه پیش­حرفه­ای (پایه­های هفت، هشت و نه) در چارچوب رویکرد لاکلاو و موفه پرداخته است. یافته­ها نشان داد که در گفتمان مسلط این کتاب­ها، هیچ نشانی از بازنمایی بدن­ها و سبک­های زندگیِ این افراد دیده نمی­شود یا به شکل مثالی و آرمانی و یا به شکل گزینشی و نمایشی از آن­ها روایت شده است (مساوات­طلبی نمایشی). مضامین و تصاویر این کتاب­ها نتوانسته­ از دوقطبی­سازی­های گفتمان هژمونیکِ جامعه (امر عادی ـ امر غیرعادی) فراتر رود و روابط قدرتِ جامعۀ عادی را بازتولید کرده­اند. امر عادی یک مقولۀ گفتمانی است نه طبیعی. بازنمایی­های گفتمانی و روابط قدرتِ حاکم بر الگوهای درسیِ این کتب به واقعیت و سبک­های زندگیِ افراد با نیازهای ویژه شکل می­دهند. لذا، غیبت تصاویر و چالش­های افراد با نیازهای ویژه در این کتب به­مثابۀ غیبت­های آن­ها از قلمروی عمومی و حذف سبک­های زندگیِ متکثر ادراک می­شود. یافته­های مقالۀ حاضر می­تواند در بازنگری تألیف این کتب درسی مطابق با سند برنامۀ درسی ملی و کمک به توانمندسازی و جامعه­پذیریِ مخاطبان این کتب راهگشا باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• برجر، جان(1396)، دربارۀ نگریستن، ترجمۀ فیروزه مهاجر، تهران: نشربان.
• دوبووار، سیمون(1388)، جنس دوم، جلد اول، ترجمۀ قاسم صنعوی، تهران: انتشارات توس.
• رز، ژیلیان(1394)، روش و روش‌شناسی تحلیل تصویر، ترجمۀ جمال‌الدین اکبرزاده جهرمی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا وسیما.
• چالمرز، آلن اف(1394)، چیستی علم، ترجمۀ سعید زیباکلام، تهران: انتشارات سمت.
• فوکو، میشل(1389)، «سوژه و قدرت»، در: تئاتر فلسفه، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
• فوکو، میشل(1382)، این یک چپق نیست، ترجمۀ مانی حقیقی، تهران: نشر مرکز.
• فوکو، میشل(1394)، «نیچه، تبارشناسی، تاریخ»، ترجمۀ افشین جهاندیده و نیکو سرخوش، چاپ در: از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم، لارنس کهون، تهران: نشر نی.
• لاکلاو، ارنستو و موفه، شانتال(1393)، هژمونی و استراتژی سوسیالیستی، ترجمۀ محمد رضایی، تهران: نشر ثالث.
• نیک‌پورخشت‌مسجدی، فیروزه(1397)، زبان انگلیسی سال اول(پایه هفتم)، دورۀ اول متوسطه پیش‌حرفه‌ای، کد 3/152، تهران: سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور.
• سلطانی، علی‌اصغر(1384)، قدرت، گفتمان و زبان، تهران: نشر نی.
• سلیمی، مرجان و سلیمی، منیژه(1397)، زبان انگلیسی سال دوم( پایۀ هشتم)، دورۀ اول متوسطه پیش‌حرفه‌ای، کد1/154، تهران: سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور.
• سلیمی،مرجان و سلیمی، منیژه(1397)، زبان انگلیسی سال سوم(پایه نهم)، دورۀ اول متوسطه پیش‌حرفه‌ای، کد 1/156، تهران: سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور.
• سند برنامه درسی ملی(1391)، تصویب شورای عالی آموزش و پرورش و وزارت آموزش و پرورش.
• یورگنسن،ماریان و فیلیپس،لوئیز(1393)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
• Copleston, F (1985), A History of Philosophy: Greece and Rome, New York: Doubleday, Volume 1.
• Foucault, M (1990) Sexual Morality and the Law In: Foucault:Politics,Philosophy,Culture, Translated by Alan Sheridan and Others, Edited by Lawrence D.kritzman, Routledge.
• Laclau, E (1993), "Power and Representation" In: M.poster(ed), Politics,Theory,and Contemporary Culture, New York: Columbia University press.
• Summers, D. (2007). Longman advanced American dictionary. Pearson Education. Printed in the U.S.
• Bahman, M., & Rahimi, A. (2010). Gender Representation in EFL Materials: an Analysis of English Textbooks of Iranian High Schools. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 9, 273-277.
• Lee, J. F. (2014). A Hidden Curriculum in Japanese EFL Textbooks: Gender Representation. Linguistics and Education, 27, 39-53.
• Hall, M. (2014). Gender Representation in Current EFL Textbooks in Iranian Secondary Schools. Journal of Language Teaching and Research, 5(2), 253.
• Wigginton, S. (2005). Character or Caricature: Representations of Blackness in Dominican Social Science Textbooks. Race Ethnicity and Education, 8(2), 191-211.
• Weninger, C., & Williams, J. P. (2005). Cultural Representations of Minorities in Hungarian Textbooks. Pedagogy, Culture & Society, 13(2), 159-180.