بازسازی معناهای عاطفی در فرایند ارزشی گفتمانی داستان ابراهیم؛ بارویکرد نشانه ـ معناشناختی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان.
2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده معارف قرآن و اهل بیت، دانشگاه اصفهان.
3 . کارشناسی ارشد رشتۀ نهج‌البلاغه، دانشجوی دکتری رشتۀ علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده
در معناشناسی گفتمانیِ شوش، فرایند تولید معنا با زیبا­شناختی یا حضور پدیدار­شناختی پیوند می‌خورد. حضرت ابراهیم(ع) در شوشی ممتاز طی فرایندهای حسی ـ ادراکی به همراه ابعاد دیگر گفتمان در برخورد با ابژه‌های ارزشی دچار وضعیتی جدید می‌شود که آن را می‌توان در جریان شهود ملکوت، حرکت به­سوی وصال و معرفت معشوق نامید.

هدف اصلی مقاله این است که با استفاده از روش تحلیل نشانه ـ معناشناختیِ گفتمان، تبیین کند که چگونه «گفتمان دیداری» در داستان ابراهیم(ع)، بُعد پدیدارشناختی یا حضور می‌گیرد و با ایجاد تکانه‌ای در شخصیت اصلی داستان بعد زیبا­شناسی ـ عاطفی آن شکل می‌گیرد و در­نهایت، شوش به تولید معنا و به کنش منجر می‌شود. در ابتدای داستان نظام شوشی جریان دارد و در­ادامه، نظام‌های گفتمانی کنشی و تجویزی در نظام ارزشی شکل می‌گیرد الگوی کنشی داستان حول کنش‌های ابراهیم(ع) و نمرود و همچنین، قوم او شکل می‌گیرد.

نتیجۀ مقاله این است که در داستان ابراهیم(ع) نه­تنها معنا در رابطه با نظام گفتمانی شوش و کنش بازتولید می‌شود؛ بلکه تداوم نیز دارد. ابراهیم(ع) به­منزلۀ شوشگر در جریان معنا­سازی سیال و پویا به کنشگری فعال تبدیل می‌شود و حقیقت معبود را در نظام گفتمانی کنشی، ارزش­سازی و معناسازی می‌کند.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


● آتش سودا، محمد علی و رضا نکویی (1396). «روایت شناسی داستان کوتاه،مرثیه برای ژاله و قاتلش بر اساس الگوهای کنشی و شوشی گرمس». جستارهای زبانی. د8. ش4. صص 175-206.
● آلژیردا ژولین، گرمس. (1389). نقصان معنا. ترجمه و شرح حمید رضا شعیری. تهران: علم.
● اطهاری نیک عزم، مرضیه و سهراب احمدی. (1396). «تحلیل نشانه شناختی شیوه‌های گفته‌پردازی در یسن‌های نهم و دهم اوستا». جستارهای زبانی. د 8. ش. 5(پیاپی40)، صص159-179.
● بابک معین، مرتضی. (1394). معنا به مثابه تجربه ی زیسته-گذر از نشانه شناسی کلاسیک به نشانه شناسی با دور نمای پدیدار شناختی-با مقدمه‌ی اریک لاندوفسکی. تهران: انتشارات سخن.
● بابک معین، مرتضی. (1396). ابعاد گمشده‌ی معنا در نشانه شناسی روایی کلاسیک نظام معنایی تطبیق یا رقص در تعامل. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
● بلیغی مرضیه و آرزو عبدی. (1397). «بررسی نشانه- معناشناسی تصاویر در بوف کور صادق هدایت». دوماهنامه‌ی علمی پژوهشی جستارهای زبانی. د9. ش2(پیاپی44). صص89-109.
● پاکتچی و همکاران. (1394). «تحلیل فرآیندهای گفتمانی در سوره‌ی قارعه؛ با تکیه بر نشانه شناسی تنشی». دوماهنامه‌ی علمی پژوهشی جستارهای زبانی. د6. ش4. صص39-68.
● زختاره حسن. (1397). «بررسی نشانه- معناشناختی کارکرد انگیزشی گفته پردازی در هزار و یک دست از میرایی تا نامیرایی». دوماهنامه‌ی علمی پژوهشی جستارهای زبانی. د9. ش1. (پیاپی43). صص39-159.
● شعیری، حمید رضا. (1385). تجزیه و تحلیل نشانه— معنا شناختی گفتمان. تهران: انتشارات سمت.
● شعیری، حمید رضا. (1389). تجزیه و تحلیل نشانه – معناشناسی گفتمانی. چ2. تهران: سمت.
● شعیری، حمید رضا (۱۳۹۵). نشانه – معناشناسی ادبیات: نظریه و روش تحلیل گفتمان ادبی. تهران: مرکز نشر آثار علمی.
● شعیری، حمید رضا. (1396). مبانی معناشناسی نوین. تهران: سمت.
● صالحی منش، محمد. (۱۳۸۵). طلوع جاودان؛ پژوهشی درباره‌ی زندگانی حضرت ابراهیم (ع). قم: مؤسسه‌ی بوستان کتاب.
● عباسی، علی و هانیه یارمند. (1390)، " عبور از مربع معنایی به مربع تنشی: بررسی نشانه- معناشناختی ماهی سیاه کوچولو". فصلنامه‌ی پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. د2، ش3 (پیاپی 7). صص 147-172.
● عباسی، علی. (1393). روایت شناسی کاربردی. تهران. دانشگاه شهید بهشتی: مرکز چاپ و انتشارات.
● فلاح، ابراهیم و شفیع پورسجاد. (1398). "تحلیل روایت موسی (ع) و سامری(ع) بر پایه‌ی نشانه شناسی گفتمانی". دوماهنامه‌ی علمی پژوهشی جستارهای زبانی. د10. ش1. (پیاپی49). صص25-50.
● طباطبایی علامه. (1374). تفسیر المیزان. مترجم: محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
● نصیری، روح اله و مهناز امیری. (1397). «تحلیل نشانه شناختی الگوی تنش در داستان بعثت موسی ع در سوره طه». دوماهنامه‌ی علمی پژوهشی جستارهای زبانی. د9. ش4. (پیاپی46). صص 33-59.
● Bertrand,D.(2000),Precis de la Semiotique litteraire, Paris: Nathan.
● Fontanille, J. (1999). Sémiotique et Littérature. Essais de méthode.Paris : PUF.
● Greimas, A; Fontanille, Jacques;Sémiotique des passions. Des états de
choses aux étatsd'âme, Paris:Seuil, 1991.