تحلیل شکل‌گیریِ سازه‌های «نشانه‌ایی و نمادین» در داستان خانۀ اِدریسی‌ها نوشته غزاله علیزاده براساس آراءِ نشانه‌کاوی ژولیا کریستوا

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسنده
استادیار گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
چکیده
تلقی کریستوا از زبان، جسم و سوژه باعث شد وی جایگاه مهمی را در مطالعات ادبی، زبان­شناسی و روانکاوی پیدا کند. وی با برداشت­های خود از ذهنیّت و زبان، نگرشِ جدیدی از نشانه، معنا و معنازایی را در بطن سوژه و فرهنگ مطرح ساخت. کریستوا نشان داد که با در نظر گرفتن تاریخ و خودِ سوژه در دگرگونی­های معنایی جهان، زبان صرفاً نمی­تواند نظام نشانه­ایی سوسوری باشد بلکه فراتر از آن به یک نظام پویای دلالتی مرتبط است که سوژه ناطق را در بطن میل درونی، صورتهای ذهنیتی و قلمرو ناخودآگاه نشان می­دهد. کریستوا پردازش ساختار «زبان» و سوژه را وابسته به دو ساحت نشانه­ایی و نمادین (سمبولیک) می­داند که در بستر فرآیند معنازایی(signifiance) خودنمایی می­کنند. در این مقاله تلاش بر این است به بررسی لایه­ها و ساختارهایِ معنایی در رُمان خانه اِدریسی­ها نوشته غزاله علیزاده، نویسنده معاصر ایرانی بپردازیم، سپس به کمک آراء ژولیا کریستوا نمود و قلمرو این دو ساحت «نشانه و نمادین» را که به تولید «معنا» و پویاییِ آن در بستر اَشکال زبانی و نظام درونی روایت منجر می­شود، نشان دهیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسکولز، رابرت (1379). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر آگاه.
بنت، اندرو و نیکولاس رویل (1388). مقدمه‌ایی بر ادبیّات: نقد و نظریّه، ترجمه احمد تمیم‌داری، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
پاینده، حسین (1388). «رُمان رئالیستی یا سند اجتماعی؟ نگاهی به مدیر مدرسه آل احمد»، جامعه‌شناسیِ هنر و ادبیّات، سال اول، شماره2، پاییز و زمستان، صص69-98. .
پین، میشل (1382). لاکان دریدا کریستوا، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
تودوروف، تزوتان (1382). بوطیقایِ ساختارگرا، ترجمه محمّد نبوی، تهران: نشر آگه.
رشیدیان، عبدالکریم (1393). فرهنگ پسامُدرن، تهران: نشر نی.
ژیژک، اسلاوی (1392). چگونه لاکان بخوانیم، ترجمه علی بهروز، تهران: رخداد نو.
ساسانی، فرهاد (1389). معناکاوی : به سوی نشانه‌شناسی اجتماعی. تهران: نشر علم.
سپانلو، محمّد (1381). نویسندگان پیشرو ایران، چ6، تهران: نشر نگاه.
سجودی، فرزان (1388). نشانه‌شناسی : نظریه و عمل، تهران: نشر علم.
علیزاده، غزاله (1371). خانه اِدریسی‌ها، تهران: انتشارات تیراژه.
مک‌آفی، نوئل (1385). ژولیا کریستوا، ترجمه مهرداد پارسا، تهران: نشر مرکز.
میرعابدینی، حسن (1383). صد سال داستان‌نویسی ایران، تهران: نشر چشمه.
DELEUZE, G. (1964). Proust et les signes, Paris : PUF.
ESCARPIT, R. (1970). Le littéraire et le social. Éléments pour une sociologie de la littérature, Paris, Flammarion.
KELTNER, S. K. (2011). Kristeva: Threshold, Cambridge: Polity Press.
KRISTEVA, J. (1969a). « Pour une sémiologie des paragrammes », Semeiotike : recherches pour une sémanalyse, Paris : Seuil, p. 113-146.
KRISTEVA, J. (1969b). « Le mot, le dialogue et le roman », Semeiotike : recherches pour une sémanalyse, Paris : Seuil, p. 82-112.
KRISTEVA, J. (1969c). « L’engendrement de la formule », Semeiotike : recherches pour une sémanalyse, Paris, Seuil, p. 217-310.
KRISTEVA, J. (1974). La Révolution du langage poétique, Paris : Seuil.
KRISTEVA, J. (1977). Polylogue, Paris : Seuil.
KRISTEVA, J. (1980). Desire in Language, New York: Columbia University Press.
KRISTEVA, J. (1980). Strangers to Ourselves, Trans. Leon Roudiez, New York: Columbia University Press.
KRISTEVA, J. (1989). Étrangers à nous-mêmes, Paris : Fayard.
LACAN, J. (1966). Écrits, Paris : Le Seuil.
LACAN, J. (1991). Le séminaire, Livre XVII, L’envers de la psychanalyse, Paris : Seuil.
MCAFEE, N. (2004). Julia Kristeva, New York and London: Routledge.
MILLER, P. A. (2004). Subjecting Verses: Latin Love Elegy and the Emergence of the Real, Princeton: Princeton University Press.
MOI, T. (1986). The Kristeva Reader, New York: Columbia University Press.
PIAGET, J. (1962). Le langage et la pensée chez l'enfant, Paris : Delachaux et Niestlé.
RASHIDIAN, A. (2014). Postmodern Culture, Tehran: Nashr-e Ney [In Persian].
SAUSSURE, F. D. (1971). Cours de Linguistique Générale, Paris : Payot.
SJOHOLM, C. (2005). Kristeva and the Political, London: Rutledge.
STAROBINSKI, J. (1971). Les mots sous les mots; les anagrammes de Ferdinand de Saussure, Paris : Gallimard.
WALDSTEIN, M. (2008). The Soviet Empire of signs, Sarrbrücken, VDM Müler.