تحلیل آماری تداخل واژگانی و نقش آن در مهارت نگارش به زبان عربی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد آموزش زبان عربی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
ارتباط گستردۀ زبان فارسی و عربی از دیرباز تاکنون سبب پیدایش پیوند واژگانی عمیق بین دو زبان شده است؛ به­گونه­ای که گاه در یک جملۀ فارسی تمامی اجزای تشکیل­دهندۀ آن (به­جز عوامل پیوند­دهنده) واژگان عربی هستند. این حجم زیاد از واژگان مشترک بین دو زبان، حکم چاقوی دو­لبه­ را دارد؛ زیرا از طرفی به تسریع فرایند آموزش و یادگیری زبان عربی کمک می­کند و از طرفی دیگر به­دلیل تفاوت معنایی و کاربردی که در دو زبان دارد به تداخل زبانی منجر می­شود. هدف از این پژوهش، ارزیابی عملکرد فارسی­زبانان عربی­آموز در به­کار گیری این واژگان در مهارت نگارش 1 و 3 و مقایسۀ عملکرد آن­ها در این دو مهارت بود. جامعۀ آماری پژوهش متشکل از 10 دانشگاه دولتی ایران و نمونۀ آماری نیز متشکل از 199 دانشجوی زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی بود. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و پیمایشی و ابزار به­کار گرفته­شده، آزمون محقق­ساخته در زمینه مهارت نگارش 1 و 3 بود که شامل واژگان مشترک عربی و فارسی بود. برای تحلیل داده­ها از آزمون تی مستقل و رگرسیون لجستیک استفاده شد. نتایج به­دست­آمده حاکی از آن بود که زبان­آموزان با وجود پیشرفتی که در مهارت واژگانی خود در نگارش 3 نسبت­به نگارش 1 داشتند، همچنان در تشخیص تفاوت معنایی واژگان مشترک و نیز به­کار گیری این واژگان در زبان عربی ضعیف بودند. عوامل مؤثر در این ضعف تداخل واژگانی و نقص دایره واژگانی است. همچنین، نگاه قواعدمحور نیز سبب تشدید این ضعف شده است.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


-براون، هـ دوغلاس (1994)، أسس تعلم اللغة وتعلیمها، ترجمة: عبـده الراجحـی وعلی علی أحمد شعبان، بیروت: دار النهضة العربیة.
-طعیمه، رشدی أحمد (1425)، المهارات اللغویة-مستویاتها، تدریسها، صعوباتها، الطبعة الأولی، القاهرة: دارالفکر العربی.
-عبدالمنعم، محمد نورالدین (2005)، معجم الألفاظ العربیّة فی اللغة الفارسیّة، الریاض: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیّة.
-همام، أحمد (2018)، تحلیل الأخطاء فی تعلیم اللغات الأجنبیة، تحلیل الأخطاء وتنمیة الکفاءة اللغویة فی تعلیم اللغة العربیة للناطقین بغیرها دراسة تطبیقیة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
-اُگریدی، ویلیام و دیگران (1394)، درآمدی بر زبان‌شناسی معاصر، ترجمة علی درزی، چاپ هفتم، تهران: سمت.
-حجازی، محمود فهمی (1379)، زبان شناسی عربی؛ ترجمه سید حسین سیدی، چاپ اول، تهران: سمت.
-پاپی، علی و محمد خاقانی (1396)، «تحلیل خطاهای حروف جر در نگارش عربی‌آموزان فارسی‌زبان»، فصلنامة لسان مبین، سال نهم، شمارة بیست و نهم، صص1-22.
-نصیری، حافظ (1390)، روش ارزیابی و سنجش کیفی متون ترجمه شده از عربی به فارسی، چاپ اول، تهران: سمت.
-آیتی، اکرم و فاطمه منوچهری (1390)، «تجزیه وتحلیل خطا در استفاده از زمان دستوری زبان فرانسه توسط فارسی زبانان با دانش زبان انگلیسی»، فصلنامه مطالعات زبان وترجمه، سال 44، شماره 1، صص 55-72.
-امینی، ادریس وشهریار نیازی (1394)، «ماهیت وپیامدهای تحول معنایی واژگان عربی در زبان فارسی»، دوماهنامه جستارهای زبانی، دوره 6، شماره2(پیاپی23)، صص76-53.
-رضوانی، رضا و سمیه نوروزی (1393). «میزان توجه به ابعاد مختلف یادگیری واژه در کتاب‌های درسی دانشگاهی زبان انگلیسی تخصصی انتشارات پیام نور و تأثیر آن در کیفیت نظام آموزشی»، مطالعات برنامۀ درسی آموزش عالی، سال 5، شمارۀ 10، صص85-96.
-زارعی، عباس و همکاران (1396)، «مقایسه تأثیر بازخورد اصلاحی مستقیم و غیر مستقیم بر کنش نوشتاری دانشجویان کارشناسی زبان و ادبیات عربی»، مجله علمی-پژوهشی زبان و ادبیات عربی، جلد13، شماره 42، صص175-194.
-غلامعلی‌زاده، خسرو و همکاران (1397). «بررسی تداخل نحوی کردزبانان کلهر ساکن کرمانشاه به هنگام تکلم به زبان فارسی معیار»، دوماهنامه جستارهای زبانی، دوره 9، شماره 2، صص209-226.
-قپانداری بیدگلی، فهیمه و سیّد محمد ضیاءحسینی (1392). «تأثیر استفاده از تصویر در افزایش دانش واژگانی فارسی‌آموزان خارجی: مطالعۀ موردی فارسی آموزان کره‌ای»، پژوهش‌نامۀ آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان، سال دوم، شمارۀ 2، صص 119-138.
-گنجی، نرگس و مریم جلائی (1387)، «تداخل و تأثیر آن در نگارش عربی دانشجویان فارسی‌زبان»، مجله علمی زبان وادبیات عربی، علمی-پژوهشی، شماره10،صص99-77.
-متقی‌زاده، عیسی وآخرون (1397)، «الأخطاء الکتابیة الشائعة فی توظیف الحروف الجارّة لدی الطلّاب طلاب الماجستیر فی فرع اللغة العربیّة وآدابها»، مجلة دراسات فی تعلیم اللغة وتعلّمها، العدد 4، صص 31-56.
-نظری، علیرضا وزهره اسدالله پور عراقی (1394)، «تداخل زبانی و دگرگونی معنایی وام‌واژه‌های عربی و جنبه‌های تأثیر آن بر ترجمه از عربی». دو فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، سال پنجم، شماره 13، صص85-106.
-جلائی، مریم (1387)، «دراسة الأخطاء التعبیریّة التحریریّة عند طلاب اللغة العربیة وآدابها فی مرحلة اللیسانس فی جامعتی أصفهان وکاشان»، رسالة مقدمة لنیل إلی شهادة المأجستیر فی اللغة العربیة وآدابها، إشراف: الدکتورة نرگس گنجی،کلیة اللغات الأجنبیة، قسم اللغة العربیة وآدابها؛ جامعة أصفهان.
-شوال، نصیرة (د.ت). «علاقة التداخل اللغوی بالنمو النفسی اللسانی عند الطفل». الجزائر. https://www.univ-chlef.dz/djossour/
-Corder S.P."Error Analysis, Interlangauge and Second Langauge Acquisiton". Langauge Teaching and Linguisitics.No. 8. 1957 . Pp.201-217.
- Cullen, R. (2008). “Teaching grammar as a liberating. Force”. ELT Journal. Vol 62/3. Pp 221-230.
-Fisiak ,J. (1985) Contrastive Analysis and the language teaching. Oxford.